Λοιμώξεις

Εισαγωγή στις λοιμώξεις

Τα βακτήρια είναι μικροοργανισμοί πολύ μικροί για να γίνουν ορατοί με γυμνό μάτι. Αν και βρίσκονται παντού γύρω μας, η παρουσία τους δε γίνεται άμεσα αντιληπτή. Είναι δε αξιοσημείωτο, ότι τα βακτήρια στον οργανισμό μας είναι πολλαπλάσια από τα ανθρώπινα κύτταρα. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ο άνθρωπος έχει αναπτύξει αμυντικούς μηχανισμούς ώστε η συμβίωσή του με τα βακτήρια να μην είναι καταστροφική.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των βακτηρίων δεν είναι επιβλαβές για τον άνθρωπο.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των βακτηρίων δεν είναι επιβλαβές για τον άνθρωπο. Επιβλαβής αντίθετα είναι η ανάπτυξή τους σε σημεία όπου φυσιολογικά δεν ανευρίσκονται (αίμα, εγκέφαλος, καρδιά, πνεύμονες κ.α). Στην περίπτωση αυτή, ο οργανισμός μας κινητοποιεί αμυντικούς μηχανισμούς έναντι των βακτηρίων, προκαλώντας μια συστηματική αντίδραση που ονομάζεται λοίμωξη.

Οι λοιμώξεις χαρακτηρίζονται από το όργανο που προσβάλλεται σε κάθε περίπτωση.

Οι λοιμώξεις χαρακτηρίζονται από το όργανο που προσβάλλεται σε κάθε περίπτωση. Έτσι διακρίνονται, για παράδειγμα, σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, όταν το προσβαλλόμενο όργανο είναι ο ρινοφάρυγγας ή οι πνεύμονες, λοιμώξεις του ουροποιητικού όταν το προσβαλλόμενο όργανο είναι ουροδόχος κύστη ή οι νεφροί κ.α. Η διάκριση αυτή είναι καθοριστική για το είδος των βακτηρίων που προκαλούν τη λοίμωξη, τη βαρύτητα της λοίμωξης και την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας.

Άλλοι μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη είναι: οι ιοί, οι μύκητες και τα πρωτόζωα/ παράσιτα.

Ωστόσο δεν είναι μόνο τα βακτήρια υπεύθυνα για την εκδήλωση μιας λοίμωξης στον άνθρωπο. Άλλοι μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη είναι: οι ιοί, οι μύκητες και τα πρωτόζωα/ παράσιτα. Στην περίπτωση αυτή οι λοιμώξεις διαχωρίζονται σε ιογενείς, μυκητιασικές και παρασιτικές αντίστοιχα.

Οι ιοί χαρακτηρίζονται από το μικρό τους μέγεθος, την απλή κατασκευή τους και από το γεγονός ότι μπορούν να επιβιώνουν μόνο στο εσωτερικό άλλων κυττάρων. Η μόλυνση του κυττάρου από έναν ιό έχει ως αποτέλεσμα, είτε την παραμονή του ιού σε αυτό, είτε την τροποποίηση των λειτουργιών του ή τέλος, το θάνατό του.

Παραδείγματα λοιμώξεων που προκαλούνται από ιούς στον άνθρωπο είναι το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη, ο έρπης, η ανεμοβλογιά, ορισμένες μορφές ηπατίτιδας κ.α. Ο ιός του HIV που ευθύνεται για τη νόσο του AIDS, αποτελεί άλλη μια περίπτωση ιογενούς λοίμωξης.

Οι ιοί δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία με αντιβιοτικά. Η αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει υποστηρικτικά μέτρα, όπως για παράδειγμα στο κοινό κρυολόγημα (ανάπαυση, ενυδάτωση,αντιπυρετικά), αλλά και ειδικά φάρμακα (αντιικά), τα οποία διαφοροποιούνται ανάλογα με την περίπτωση.

Μια ιογενής λοίμωξη μπορεί να μειώσει την άμυνα του οργανισμού, με συνέπεια η πιθανότητα για μια επιπρόσθετη βακτηριακή λοίμωξη να αυξάνει.

Οξεία Βρογχίτιδα

Η οξεία βρογχίτιδα είναι η φλεγμονή των μεγάλων πνευμονικών βρόγχων, που χαρακτηρίζεται από επίμονο βήχα με η χωρίς απόχρεμψη

Η οξεία βρογχίτιδα είναι η φλεγμονή των μεγάλων πνευμονικών βρόγχων, που χαρακτηρίζεται από επίμονο βήχα με η χωρίς απόχρεμψη. Η διάρκεια των συμπτωμάτων ποικίλει (από μία έως τρείς εβδομάδες) και συνήθως αυτά υποστρέφουν χωρίς ειδική θεραπεία.

Υπεύθυνοι είναι συνήθως οι ιοί (πχ. κοινό κρυολόγημα, γρίπη) ενώ κάποιες φορές υπεύθυνα είναι ορισμένα βακτήρια (Streptococcus pneumoniae, Haemophilous influenzae, Moraxhella catarrhalis, Mycoplasma pneumonia κ.α).

Η συχνότητα της νόσου είναι ιδιαίτερα αυξημένη κατά το τέλος του φθινοπώρου και το χειμώνα.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Ο βήχας με ή χωρίς πτύελα αποτελεί και το κυρίαρχο σύμπτωμα

Ο βήχας με ή χωρίς πτύελα αποτελεί και το κυρίαρχο σύμπτωμα. Το χρώμα των πτυέλων μπορεί να είναι διαυγές, ή να έχει κιτρινωπή ή πράσινη χροιά.

Ο πονοκέφαλος, ο πονόλαιμος και το συνάχι συνήθως προηγούνται του βήχα.

Ο πυρετός σπάνια αποτελεί εκδήλωση της νόσου και η παρουσία του υποκρύπτει είτε γρίπη είτε πνευμονία.

Πως γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση τίθεται κυρίως από το ιστορικό και την κλινικη εξέταση. Η διάρκεια του βήχα (>5 ημέρες) και η απουσία κλινικών ευρημάτων (πυρετός, ταχύπνοια) αρκούν συνήθως για να θέσουν τη διάγνωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί ακτινογραφία θώρακος και εξέταση αίματος, προκειμένου να αποκλειστούν άλλες λοιμώξεις (πχ πνευμονία).

Ποια είναι η θεραπεία

Η οξεία βρογχίτιδα είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενο νόσημα με διάρκεια 1 εώς 3 εβδομάδες. Η αντιμετώπιση είναι κυρίως συμπτωματική και αφορά στην σωστή ενυδάτωση, στη χρήση αναλγητικών και στην αντιμετώπιση του βήχα. Όταν η οξεία βρογχίτιδα οφειλεται σε βακτηριακή νόσο όπως ο κοκκύτης η αντιμετώπιση της γίνεται με αντιβιοτικά. Όταν οφείλεται σε γρίπη η αντιμετώπιση της γίνεται με αντιικά φάρμακα. Σε κάθε περίπτωση, η χορήγηση ειδικής θεραπείας σταθμίζεται από το θεράποντα ιατρό.

 

Φαρυγγίτιδα/Αμυγδαλίτιδα

Η Φαρυγγίτιδα και η Αμυγδαλίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή του φάρυγγα και των αμυγδαλών, του οπισθίου δηλαδή τμήματος του λαιμού αποτελούν τις συχνότερες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού.

Η Φαρυγγίτιδα και η Αμυγδαλίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή του φάρυγγα και των αμυγδαλών, του οπισθίου δηλαδή τμήματος του λαιμού αποτελούν τις συχνότερες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Διάφοροι ιοί και βακτήρια ευθύνονται για την πλειονότητα των περιστατικών, με τους ιούς να κατέχουν την πρώτη θέση.

Η φαρυγγίτιδα συνήθως συνοδεύεται από την αμυγδαλίτιδα και τότε μιλάμε για τη φαρυγγοαμυγδαλίτιδα.

Η συχνότητα της νόσου κορυφώνεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα και νωρίς την άνοιξη

Η συχνότητα της νόσου κορυφώνεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα και νωρίς την άνοιξη, τις εποχές δηλαδή όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται σε κλειστούς και ανεπαρκώς αεριζόμενους χώρους.

Όσο η φαρυγγίτιδα τόσο και η αμυγδαλίτιδα που οφείλονται σε ιούς είναι νόσοι συνήθως αυτοπεριοριζόμενες και διαρκούν λίγες ημέρες.

Σε αντίθεση με τους ενήλικες, στα παιδιά τόσο η φαρυγγίτιδα όσο και η αμυγδαλίτιδα προκαλούνται κυρίως από βακτήρια (β αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α) και συνήθως συνοδεύονται από πυρετό. Στη περίπτωση αυτή η αντιμετώπισή τους επιβάλλει τη χορήγηση κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Όταν ο αιτιολογικός παράγοντας είναι τα βακτήρια τότε κυριότερα συμπτώματα είναι ο πονόλαιμός, η δυσκαταποσία, ο πυρετός και η διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων.  Στην ιογενή λοίμωξη κυριότερα συμπτώματα αποτελούν η κεφαλαλγία, το συνάχι και ο βήχας.

Πως γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και σε ειδικές μικροβιολογικές διαγνωστικές δοκιμασίες.

Ποια είναι η θεραπεία:

Αντιβιοτική αγωγή επιβάλλεται να χορηγηθεί μόνο όταν υπάρχει κλινική υποψία βακτηριακής λοίμωξης.

Καθώς οι περισσότερες λοιμώξεις του φάρυγγα και των αμυγδαλών έχουν ιογενή αιτιολογία, η αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει συνήθως τη λήψη συντηρητικών μέτρων, όπως ενυδάτωση, εφύγρανση του αέρα και τοπικά αντισηπτικά. Αντιβιοτική αγωγή επιβάλλεται να χορηγηθεί μόνο όταν υπάρχει κλινική υποψία βακτηριακής λοίμωξης.

 

Παραρρινοκολπίτιδα

Πρόκειται για τη φλεγμονή της ρινικής κοιλότητας και των παραρρίνιων κόλπων

Πρόκειται για τη φλεγμονή της ρινικής κοιλότητας και των παραρρίνιων κόλπων. Διακρίνεται σε οξεία όταν η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι μικρότερη από 4 εβδομάδες και χρόνια όταν τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερο από 12 εβδομάδες.

Η οξεία παραρινοκολπίτιδα έχει ως κύριο αίτιο τους ιούς που μολύνουν την ανώτερη αναπνευστική οδό (γρίπης, κρυολογήματος), ενώ ένα μικρό ποσοστό οφείλεται σε βακτήρια (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxhella catharrhalis). Η χρόνια παραρρινοκολπίτιδα οφείλεται σε πολλούς παράγοντες με τους ιούς και τα βακτήρια να έχουν δευτερεύοντα ρόλο.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ιογενούς και της βακτηριακής παραρρινοκολπίτιδας είναι παρόμοια. Μερικά από αυτά είναι η ρινική συμφόρηση, το συνάχι με πυώδη απόχρεμψη και το άλγος στο πρόσωπο και στο αυτί με αίσθημα πίεσης. Πυρετός, κόπωση και κεφαλαγία μπορεί να συνοδεύουν τη νόσο. Ο βήχας συνήθως είναι επίμονος και μπορεί να συγχέεται με αλλεργικό άσθμα.

Πως γίνεται η διάγνωση

Το ιστορικό και η κλινική εξέταση συνήθως αρκούν για να θέσουν τη διάγνωση

Το ιστορικό και η κλινική εξέταση συνήθως αρκούν για να θέσουν τη διάγνωση. Ειδικές εξετάσεις όπως η οπίσθια ρινοσκόπηση, η ακτινογραφία και η αξονική τομογραφία του προσώπου απαιτούνται σε επιμονή των συμπτωμάτων. Σε κάθε περίπτωση ενδεικτικό βακτηριακής λοίμωξης είναι η διάρκεια των συμπτωμάτων, η οποία συνήθως υπερβαίνει τις 10 ημέρες, ενώ στις ιογενείς δε ξεπερνά τις 10 ημέρες.

Ποια είναι η θεραπεία

Η παρακολούθηση των συμπτωμάτων και η αντιμετώπισή τους με συντηρητικά μέτρα (αναλγητικά, αντιπυρετικά, πλύσεις με φυσιολογικό ορό και ενδορινική έγχυση κορτιζόνης) αποτελεί και την κύρια θεραπεία. Η χορήγηση αντιβιοτικών συνίσταται σε βαρύτερες καταστάσεις οξείας παραρρινοκολπίτιδας και σε εκείνες που τα συμπτώματα δεν υποχωρούν εντός 10 ημερών. Για να καθοριστεί ο παθογόνος μικροοργανισμός που προκαλεί τη λοίμωξη καθώς και η ευαισθησία του στην αντιβίωση, πρέπει να γίνουν κατάλληλες βακτηριολογικές μελέτες. Η θεραπευτική αγωγή μπορεί να αρχίσει εν αναμονή των αποτελεσμάτων των συγκεκριμένων μελετών. Ανάλογα με τα ευρήματα, προσαρμόζεται και η αντιβακτηριακή αγωγή.

Πνευμονία

Συχνότερα αίτια της πνευμονίας αποτελούν τα βακτήρια

Είναι η οξεία φλεγμονή των πνευμόνων και συμβαίνει όταν κάποιος λοιμογόνος παράγοντας (βακτήρια, ιοί) προσβάλλει τον πνεύμονα, προκαλώντας συμπτώματα από το αναπνευστικό.

Η πνευμονία είναι μία από τις κυριότερες αιτίες θνητότητας στον κόσμο.

Συχνότερα αίτια της πνευμονίας αποτελούν τα βακτήρια (Streptococcus pneumonia, Mycoplasma pneumonia, Staphylococcus aureus, Haemophillus influenzae) και ακολουθούν οι ιοί (ιός της γρίπης, αναπνευστικός συγκητιακός ιός, αδενοιοί κ.α).

Ποια είναι τα συμπτώματα

Κύρια συμπτώματα αποτελούν ο βήχας (παραγωγικός ή μη), ο πυρετός (συνήθως υψηλός) με ή χωρίς ρίγος, η δύσπνοια, η ταχύπνοια,η σύγχυση και ο πόνος στα πλευρά.

Πως γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση της πνευμονίας απαιτεί τη λήψη καλού ιστορικού, τη φυσική εξέταση (ιδιαίτερα την εξέταση των πνευμόνων), την ακτινογραφία θώρακος, μια γενική εξέταση αίματος, ένα βιοχημικό έλεγχο και ειδικές μικροβιολογικές εξετάσεις που πιθανώς θα αναδείξουν τον παθογόνο μικροοργανισμό.

Ποια είναι η Θεραπεία

Εφόσον η πνευμονία οφείλεται σε βακτήριο, ο θεράπων ιατρός θα χορηγήσει αντιβίωση αμέσως ακόμη και με την υποψία ύπαρξης της νόσου.

Η ιογενής πνευμονία χρήζει τη λήψη αντιικών φαρμάκων. Στην περίπτωση αυτή η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής μπορεί να προφυλάξει από βακτηριακή επιλοίμωξη.

Πως προλαμβάνεται

Για την πρόληψη της πνευμονίας συστήνεται η τήρηση των κανόνων υγιεινής (πχ συχνό πλύσιμο των χεριών), ο εμβολιασμός (όποτε αυτός συστήνεται από τον γιατρό), η διακοπή του καπνίσματος και και γενικότερα η διατήρηση του ανοσοποιητικού σας συστήματος σε καλή κατάσταση μέσω της υγιεινής διατροφής, της άσκησης και του καλού ύπνου.

Λοιμώξεις ουροποιητικού

Οι λοιμώξεις ουροποιητικού χωρίζονται σε λοιμώξεις ανώτερου (πχ πυελονεφρίτιδα) και κατώτερου ουροποιητικού (πχ κυστίτιδα)

Οι λοιμώξεις ουροποιητικού χωρίζονται σε λοιμώξεις ανώτερου (πχ πυελονεφρίτιδα) και κατώτερου ουροποιητικού (πχ κυστίτιδα). Βασική διαφορά μεταξύ των δύο είναι ο πυρετός. Η πυελονεφρίτιδα εκδηλώνεται συνήθως με υψηλό πυρετό με συνοδό ρίγος, ενώ στην κυστίτιδα ο πυρετός αποτελεί σπάνια κλινική εκδήλωση. Και στις δύο περιπτώσεις οι παθογόνοι μικροοργανισμοί είναι οι ίδιοι, με το κολοβακτηρίδιο (E.Coli) να προκαλεί το 85-90% των λοιμώξεων του ουροποιητικού.

Οξεία κυστίτιδα

Οξεία κυστίτιδα είναι η λοίμωξη της ουροδόχου κύστεως. Η μόλυνση ακολουθεί ανιούσα πορεία και συνήθως αφετηρία είναι η ουρήθρα. Η κυστίτιδα από ιούς είναι εξαιρετικά σπάνια και απαντάται συνήθως στα παιδιά.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Πόνος κατά την ούρηση, συχνουρία, αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης αποτελούν τα συχνότερα συμπτώματα. Η αιματουρία είναι ένα συχνό σύμπτωμα στις γυναίκες και παρατηρείται κάποιες φορές μετά τη σεξουαλική επαφή.

Πως γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση τίθεται από το ιστορικό, την απουσία πυρετού και τη γενική εξέταση των ούρων. Η καλλιέργεια των ούρων θα αναδείξει συνήθως τον παθογόνο μικροοργανισμό.

Ποια είναι η θεραπεία

Η βραχυχρόνια χρήση αντιβιοτικών συνήθως είναι επαρκής στην αντιμετώπιση της κυστίτιδας. Τα συμπτώματα αποδράμουν άμεσα μετά την έναρξη της αντιβακτηριακής αγωγής. Άλλοτε η ενυδάτωση ίσως επαρκεί για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Οξεία πυελονεφρίτιδα

Η οξεία πυελονεφρίτιδα περιλαμβάνει τη φλεγμονή των νεφρών και εκδηλώνεται συνήθως με υψηλό πυρετό. Η λοίμωξη συνήθως ξεκινά από το κατώτερο ουροποιητικό.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Πέρα από τον πυρετό, ο πόνος στη μέση, το ρίγος και η έντονη επιθυμία για ούρηση αποτελούν τα συχνότερα συμπτώματα. Οι έμετοι και η διάρροια είναι και αυτά συχνά συμπτώματα της πυελονεφρίτιδας.

Πως γίνεται η διάγνωση

Η οξεία πυελονεφρίτιδα οδηγεί συνήθως τον ασθενή στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας. Ο ιατρός θα ελέγξει ορισμένες παραμέτρους στο αίμα και στα ούρα και θα προβεί σε απεικόνιση των νεφρών, των ουρητήρων και της ουροδόχου κύστεως συνήθως με υπερηχογράφημα. Οι καλλιέργειες αίματος και ούρων μπορεί να αποκαλύψουν τον παθογόνο μικροοργανισμό.

Ποια είναι η Θεραπεία

Η χορήγηση αντιβιοτικών κρίνεται απαραίτητη ενώ συχνά θα χρειαστεί νοσηλεία για την ενδοφλέβια χορήγηση τους. Η διάρκεια της θεραπείας είναι συνήθως 14 ημέρες, ενώ ανταπόκριση στη θεραπεία αναμένεται από τα πρώτα 24 ωρα. Η επιμονή των συμπτωμάτων και κυρίως του πυρετού πρέπει να επανελέγχεται πάντα από τον θεράποντα ιατρό.

Δερματικές λοιμώξεις (κυτταρίτιδα, ερυσίπελας, δερματικό απόστημα)

Οι κυριότερες δερματικές λοιμώξεις που οφείλονται σε βακτήρια είναι η κυτταρίτιδα, το ερισύπελας και το δερματικό απόστημα

Οι κυριότερες δερματικές λοιμώξεις που οφείλονται σε βακτήρια είναι η κυτταρίτιδα, το ερισύπελας και το δερματικό απόστημα. Στην κυτταρίτιδα, η φλεγμονή μπορεί να προσβάλει όλες τις στοιβάδες του δέρματος ενώ στο ερυσίπελας μόνο ένα τμήμα αυτών. Η είσοδος των βακτηρίων επισυμβάινει μετά από τη λύση της συνέχειας του δέρματος κυρίως μέσω τραυματισμών. Η συλλογή πύου μέσα στις στοιβάδες του δέρματος ή κάτω από αυτό, ορίζεται ως δερματικό απόστημα.

Η κυτταρίτιδα παρατηρείται συνήθως σε ηλικιωμένα άτομα, ενώ το ερυσίπελας σε νέους και ηλικιωμένους. Το δερματικό απόστημα μπορεί να προσβάλει υγιείς ενήλικες. Σε κάθε περίπτωση έχει βρεθεί ότι ορισμένοι παράγοντες ευοδόνουν την ανάπτυξη δερματικών λοιμώξεων. Μερικοί από αυτούς είναι το οίδημα, τα εγκαύματα, διάφοροι τραυματισμοί, τσιμπήματα από έντομα, η παχυσαρκία και η μειωμένη δραστηριότητα της άμυνας του οργανισμού λόγω διαφόρων παθήσεων.

Τα συχνότερα βακτήρια που ενοχοποιούνται για τις δερματικές λοιμώξεις είναι: Staphylococcus aureus και οι β- αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Η κλινική εικόνα χαρακτηρίζεται από οίδημα, ερυθρότητα και πόνο. Γενικά συμπτώματα όπως ο πυρετός με ή χωρίς ρίγος, η αδυναμία και η καταβολή μπορεί να συνοδεύουν την εμφάνιση του ερυσιπέλατος και της κυτταρίτιδας. Στην περίπτωση που η νόσος επιπλακεί μπορεί να συνοδεύεται από συστηματικές εκδηλώσεις με υπόταση, ταχυκαρδία, ταχύπνοια και υψηλό πυρετό.

Πως γίνεται η  διάγνωση

Η διάγνωση των δερματικών λοιμώξεων βασίζεται κυρίως στην κλινική τους εικόνα

Η διάγνωση των δερματικών λοιμώξεων βασίζεται κυρίως στην κλινική τους εικόνα. Η γενική αίματος και ο βιοχημικός έλεγχος μπορεί να αναδείξει παθολογικά ευρήματα τα οποία θα αξιολογηθούν από το θεράποντα ιατρό. Παράλληλα, το υπερηχογράφημα στην πάσχουσας περιοχής θα αναδείξει με μεγάλη ευαισθησία το οίδημα και τυχόν υπάρχουσες συλλογές.

Ποια είναι η Θεραπεία

Η αντιμετώπιση των βακτηριακών δερματικών λοιμώξεων απαιτεί τη χορήγηση αντιβιοτικών φαρμάκων. Η ύπαρξη αποστήματος συνήθως απαιτεί τόσο τη χορήγηση αντιβιοτικών όσο και την παροχέτευση/διάνοιξη αυτού.

Πηγές Αναφοράς

  •  Smith SM, Fahey T, Smucny J, Becker LA; Antibiotics for acute bronchitis; Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jun 19;6:CD000245. doi: 10.1002/14651858.CD000245.pub4. Review
  • Kinkade S, Long NA; Acute Bronchitis; Am Fam Physician. 2016 Oct 1;94(7):560-565. Review
  • Kalra MG, Higgins KE, Perez ED; Common Questions About Streptococcal Pharyngitis; Am Fam Physician. 2016 Jul 1;94(1):24-31. Review
  • Hildreth AF, Takhar S, Clark MA, Hatten B; Evidence-Based Evaluation And Management Of Patients With Pharyngitis In The Emergency Department; Emerg Med Pract. 2015 Sep;17(9):1-16; quiz 16-7. Epub 2015 Sep 1. Review
  • Ahovuo-Saloranta A, Rautakorpi UM, Borisenko OV, Liira H, Williams JW, Jr, Mäkelä M. WITHDRAWN: Antibiotics for acute maxillary sinusitis in adults. Cochrane Database Syst Rev 2015:CD000243
  • Zalmanovici Trestioreanu A, Yaphe J. Intranasal steroids for acute sinusitis. Cochrane Database Syst Rev2013:CD005149
  • Morcom S, Phillips N, Pastuszek A, Timperley D.;Sinusitis; Aust Fam Physician. 2016 Jun;45(6):374-7
  • Morris DE, Cleary DW, Clarke SC.;Secondary Bacterial Infections Associated with Influenza Pandemics; Front Microbiol. 2017 Jun 23;8:1041
  • Niederman MS. In the Clinic: Community-Acquired Pneumonia. Ann. Intern. Med. 2015 Oct 06;163(7): ITC1-17
  • Lee JS, Giesler DL, Gellad WF, Fine MJ. Antibiotic Therapy for Adults Hospitalized With Community-Acquired Pneumonia: A Systematic Review. JAMA. 2016 Feb 09;315(6):593- 602
  • Michels TC, Sands JE; Dysuria: Evaluation and Differential Diagnosis in Adults; Am Fam Physician. 2015 Nov 01;92(9):778-86
  • Geerlings SE; Clinical Presentations and Epidemiology of Urinary Tract Infections; Microbiol Spectr. 2016 Oct;4(5)
  • Middelkoop SJ, van Pelt LJ, Kampinga GA, Ter Maaten JC, Stegeman CA; Routine tests and automated urinalysis in patients with suspected urinary tract infection at the ED; Am J Emerg Med. 2016 Aug;34(8):1528-34
  • Swartz MN; Clinical practice. Cellulitis; N Engl J Med; 2004 Feb 26;350(9):904-12
  • Phoenix G1, Das S, Joshi M; BMJ Diagnosis and management of cellulitis.2012 Aug 7; 345: e4955. doi:10.1136/bmj e4955

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμόδιου επαγγελματία υγείας.