Ακμή

Ορισμός και επιδημιολογικά στοιχεία

Η ακμή είναι μια συνήθης χρόνια δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από απόφραξη και φλεγμονή των τριχοσμηγματογόνων μονάδων. Εκδηλώνεται κλινικά με λιπαρότητα και ένα πολύμορφο εξάνθημα (φλεγμονώδεις και μη φλεγμονώδεις βλάβες), που συχνά οδηγεί σε σχηματισμό ουλών.

Πρόκειται για μια κοινή δερματική πάθηση κυρίως κατά την περίοδο της εφηβείας, παρόλ αυτά η λεγόμενη «ακμή των ενηλίκων» δείχνει να αυξάνεται, ειδικά στις γυναίκες και στο ηλικιακό γκρουπ μεταξύ 30-50 χρόνων^1,2.

Υπολογίζεται πως η ακμή επηρεάζει:

• το 80% των εφήβων παγκοσμίως
• η διάγνωσή της στους ενήλικες υπολογίζεται μεταξύ 1-12%
• το 15-20% των επισκέψεων σε Δερματολόγους πραγματοποιείται για την ακμή^3,4.

Δεν αποκτούμε όλοι ακμή! Ωστόσο οι άνθρωποι με ακμή και ιδίως οι πιο νέοι τείνουν να πιστεύουν πως είναι οι μόνοι που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα. Αυτό όμως δεν είναι δεν είναι αλήθεια! Για παράδειγμα, η ακμή πλήττει περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες⁵.

Η ακμή εμφανίζεται όταν οι πόροι του δέρματός μας φράσσουν από νεκρά δερματικά κύτταρα

Τα συμπτώματα της ακμής

Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουν ότι η ακμή είναι μόνο σπυράκια. Ωστόσο δεν πρόκειται για μία εννιαία κατάσταση, δηλαδή δεν εκδηλώνεται σε όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο.Υπάρχουν εκδηλώσεις της ακμής όπως:

• Μαύρα στίγματα (Ανοιχτοί φαγέσωρες)
• Λευκά στίγματα (Κλειστοί φαγέσωρες)
• Κόκκινα σπυράκια (βλατίδες)
• Κόκκινα σπυράκια με λευκό σμήγμα (Φλύκταινες)
• Κύστεις
• Οζίδια

Η ακμή εμφανίζεται στην πλάτη, στο στήθος, στο λαιμό, στους ώμους, στους βραχίονες, στα οπίσθια και φυσικά στο πρόσωπο⁵.

Η ακμή δεν είναι μόνο σπυράκια!

Επιπτώσεις της ακμής

Δυστυχώς η ακμή δεν είναι μόνο σπυράκια! Έρευνες αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι με ακμή παρουσιάζουν:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Οι ίδιοι καταθέτουν ότι η ακμή τους κάνει να νιώθουν άβολα. Αποφεύγουν τις φιλικές και κοινωνικές συναναστροφές και απουσιάζουν συχνά από το σχολείο ή την εργασία τους.
• Κατάθλιψη: Η ακμή μπορεί να οδηγήσει και σε παθολογικές καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη. Η ίδια η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονικές σκέψεις και συμπεριφορές
• Μόνιμες ουλές: Οι άνθρωποι με κύστεις ή οζίδια μπορεί να εμφανίσουν ουλές όταν «καθαρίσουν» από την ακμή. Αυτές οι εκδηλώσεις είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομικές. Η θεραπεία που προτείνεται έγκαιρα από τον θεράποντα ιατρό μπορεί να αποτρέψει τη δημιουργία τους⁵.

Γενικότερα, φαίνεται από μελέτες πως η ακμή μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής των ανθρώπων περισσότερο ακόμη κι από σοβαρές παθολογικές καταστάσεις, όπως το άσθμα και η επιληψία τόσο σε κοινωνικό, συναισθηματικό όσο και σε επίπεδο φυσικής λειτουργίας⁸.

Οι τοπικές θεραπείες εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα

Συστηματικές (από το στόμα) θεραπείες στην ακμή

Στις περιπτώσεις σοβαρής ακμής χρειάζεται να καταπολεμήσουμε την πάθηση εσωτερικά στο σώμα μας και όχι μόνο εξωτερικά, στην επιδερμίδα, όπως με τις τοπικές θεραπείες. Ειδικά στη σοβαρή ακμή έχουμε να αντιμετωπίσουμε έντονη φλεγμονή, δηλαδή βλατίδες, φλύκταινες και πολύ συχνά όζους⁵. Ποιες θεραπείες θεωρούνται συστηματικές;

• Τα αντιβιοτικά από το στόμα: Βοηθούν στην καταπολέμηση των βακτηρίων και στη μείωση της φλεγμονής.
• Οι ορμονικές θεραπείες (αντισυλληπτικά χάπια κλπ) μπορούν να βοηθήσουν ειδικά τις γυναίκες με σοβαρή ακμή.
• Η ισοτρετινοϊνη από το στόμα: Είναι η μόνη θεραπεία με δράση σε όλες τις αιτίες που προκαλούν ακμή. 

Σοβαρή ακμή και θεραπείες από το στόμα

Θεραπευτικές διαδικασίες στην αντιμετώπιση της ακμής

Πρόκειται για θεραπείες που εφαρμόζονται στο ιατρείο του Δερματολόγου και δε μπορούμε να τις εφαρμόσουμε μόνοι μας⁵. Αυτές οι θεραπείες περιλαμβάνουν:

• Φωτοδυναμική θεραπεία, lasers και πηγές φωτός.
• Χημικό peeling.
• Εξαγωγή φαγεσώρων και κυστών: Σε περιπτώσεις που οι κύστεις δεν ανταποκρίνονται σε συστηματική ή τοπική θεραπεία ή σε συνδυασμό αυτών, ο Δερματολόγος μπορεί να προχωρήσει στην εξαγωγή τους με ενδοβλαβικές ενέσεις. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο πόνος καθώς και η πιθανότητα οι κύστεις να μετατραπούν σε ουλές, όταν η ακμή υποχωρήσει.

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Όπως καταλαβαίνουμε, οποιαδήποτε θεραπεία για την ακμή κι αν μας συστήσει ο Δερματολόγος μας, από μόνη της δε θα καταφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, αν εμείς οι ίδιοι δε σταθούμε αποφασισμένοι να την εφαρμόσουμε σωστά. Το πρόβλημα της μη συμμόρφωσης στη θεραπεία δεν αφορά μόνο τη νόσο της ακμής αλλά δυστυχώς όλες τις χρόνιες νόσους. Στην ακμή όμως η μη συμμόρφωση έχει άμεση συσχέτιση με το ορατό αποτέλεσμα¹⁴! Μία σχετικά πρόσφατη μελέτη έχει αποδείξει πως μόνο το 50% των ανθρώπων με ακμή συμμορφώνεται επαρκώς στη θεραπεία που έχει υποδείξει ο Δερματολόγος¹⁵. Ποιοι όμως είναι οι κυριότεροι λόγοι που οδηγούν στη μη συμμόρφωση στη θεραπεία¹⁶;

• Η νεαρή ηλικία
• Οι πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες των θεραπειών
• Η άγνοια της νόσου και των θεραπευτικών επιλογών
• Ο φόβος μιας νέας αποτυχημένης θεραπείας
• Η αναποτελεσματικότητα της δοκιμασμένης ως τώρα θεραπείας

Είναι πρωτίστως σημαντικό να οικοδομήσουμε σχέση εμπιστοσύνης με τον θεράποντα Δερματολόγο μας. Είναι καλύτερα να ρωτάμε παρά να υποθέτουμε και να διδασκόμαστε από τις συμβουλές του και την εμπειρία του. Η σχέση εμπιστοσύνης και οι ρεαλιστικοί στόχοι που μαζί του θα θέσουμε αποτελούν το καλύτερο κίνητρο για τη συμμόρφωση στην προτεινόμενη θεραπεία για την ακμή μας.

Στην ακμή η μη συμμόρφωση έχει άμεση συσχέτιση με το ορατό αποτέλεσμα

Διατροφή και ακμή

Αν σταματήσουμε να καταναλώνουμε λιπαρές τροφές, θα σταματήσουμε να έχουμε σπυράκια; Τροφές που μπορούν να ανεβάσουν γρήγορα και κατακόρυφα τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μας, όπως λευκό ψωμί ή άλλες αμυλούχες τροφές (π.χ. πατάτες τηγανιτές) πρέπει να αποφεύγονται, γιατί μπορούν να οδηγήσουν σε έξαρση την ήδη υπάρχουσα ακμή. Μελέτες αποδεικνύουν ότι καταναλώνοντας τροφές και ποτά με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια ή προϊόντα βρώμης μπορούμε να μειώσουμε την ακμή! Πώς συμβαίνει αυτό; Όταν καταναλώνουμε τροφές που ανεβάζουν απότομα το σάκχαρο στο αίμα μας, τότε προκαλούμε φλεγμονή σε όλο μας το σώμα και προκαλούμε την έκκριση περισσότερου σμήγματος! Όπως έχουμε ήδη περιγράψει, τόσο η φλεγμονή όσο και η υπερβολική έκκριση σμήγματος οδηγούν σε ακμή^17,18,19,20!

Τα γαλακτοκομικά προϊόντα «ερεθίζουν» την ακμή; Παρότι πρόκειται για τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, είναι πιθανό οι ορμόνες που περιέχουν να οδηγήσουν σε έξαρση την ακμή. Πώς γίνεται αυτό; Οι ορμόνες προκαλούν φλεγμονή σε όλο μας το σώμα, η φλεγμονή μπορεί να φράξει τους πόρους του δέρματος και έτσι να προκληθεί ακμή ή να «ερεθιστεί» περισσότερο η ήδη υπάρχουσα ακμή^21,22.

Ας μην ξεχνάμε: Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ακμής απαιτεί συστηματική φροντίδα της επιδερμίδας μας και την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή! Τι μπορεί λοιπόν να σημαίνουν όλες αυτές οι διατροφικές παρεμβάσεις για τους ανθρώπους με ακμή; Η παρέμφαση στη διατροφή είναι το λιθαράκι που οι ίδιοι μπορούμε να προσθέσουμε στη συνολική προσπάθεια καταπολέμησης της ακμής! Ας αποφεύγουμε τις τροφές και τα ποτά που προκαλούν εξάρσεις στην ακμή μας, ας ακολουθήσουμε μια διατροφή χαμηλών λιπαρών που μαζί με τις προτεινόμενες θεραπείες και φροντίδα θα οδηγήσουν στο βέλτιστο αποτέλεσμα!

Τροφές που μπορούν να ανεβάσουν γρήγορα και κατακόρυφα τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μας πρέπει να αποφεύγονται

Ακμή και make up

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε make up όταν εφαρμόζουμε τοπικές θεραπείες για την ακμή; Ναι, εφόσον εφαρμόσουμε πρώτα τη θεραπεία! Ωστόσο θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην επιλογή του make up και να συμβουλευτούμε τον Δερματολόγο μας: Υπάρχουν make up που προκαλούν τα ίδια ακμή, τη λεγόμενη ακμή των καλλυντικών (acne cosmetica). Η ακμή των καλλυντικών παρουσιάζεται ακόμη και σε γυναίκες που υπό κανονικές συνθήκες δε θα εκδήλωναν ακμή^23,24.

Πώς εκδηλώνεται η ακμή των καλλυντικών; Είναι πιθανό να νιώθουμε «ανώμαλη» την επιδερμίδα μας όπου εφαρμόζουμε make up, δηλαδή περισσότερο στα μάγουλα, στο πηγούνι ή στο μέτωπο. Είναι επίσης πιθανό να εμφανιστούν και μικρά σπυράκια. Η ακμή των καλλυντικών δεν εμφανίζεται αμέσως. Μπορεί να πάρει από μερικές ημέρες μέχρι και 6 μήνες να αναπτυχθεί. Γι αυτόν το λόγο είναι και δύσκολο να διαγνωστεί! Όσο εμφανίζονται στίγματα και κοκκινίλες, τόσο περισσότερο χρησιμοποιούμε το make up για να τις καλύψουμε και τόσο περισσότερο δημιουργούμε νέα χωρίς να το γνωρίσουμε, γιατί εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε το make up που τα προκαλεί. Αυτός ο φαύλος κύκλος είναι που δημιουργεί όλο και μεγαλύτερη απογοήτευση και παραίτηση από τις θεραπείες^23,24!

Υπάρχουν make up που προκαλούν τα ίδια ακμή, τη λεγόμενη ακμή των καλλυντικών (acne cosmetica)

Συμβουλές για να αποφύγουμε την ακμή των καλλυντικών

Να επιλέγουμε προσεκτικά το make up που χρησιμοποιούμε:

Πρέπει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε το make up που προκαλεί την ακμή, εφόσον βέβαια είμαστε σίγουροι πως είναι αυτή η πραγματική αιτία. Είναι επιθυμητό να επιλέγουμε μη φαγεσωρογόνα προϊόντα make up. Η συμβουλή του Δερματολόγου μας θα ήταν καταλυτική στην περίπτωση αυτή.

Να καθαρίζουμε το πρόσωπό μας με απαλό καθαριστικό τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα:

Ειδικά μετά από δραστηριότητες που μας κάνουν να ιδρώνουμε. Οι δερματολόγοι συνιστούν πλύσιμο του προσώπου το πρωί όταν ξυπνάμε και το βράδυ πριν από την κατάκλιση.

Να χρησιμοποιούμε τα ακροδάχτυλά μας για να πλένουμε και να σκουπίζουμε μαλακά το πρόσωπό μας:

Ξεπλένουμε πάντα με χλιαρό νερό. Δε χρειάζεται να τρίβουμε επίμονα για να αφαιρέσουμε το make up.

Να εφαρμόζουμε απαλά το make up μας:

Δε θέλουμε να ερεθίσουμε την επιδερμίδα μας περισσότερο! Τα ειδικά βουρτσάκια μπορούν να μας βοηθήσουμε να απλώσουμε μαλακά το make up.

Να καθαρίζουμε τα βουρτσάκια του make up κάθε εβδομάδα και να είμαστε σίγουροι ότι τα χρησιμοποιούμε μόνο εμείς!

Η ακμή δεν είναι μεταδοτική. Τα βακτήρια όμως που προκαλούν ακμή, τα νεκρά κύτταρα του δέρματος, όπως και το σμήγμα του δέρματος άλλων ανθρώπων μπορεί να υπάρχει στα βουρτσάκια του make up.

Δεν ξεχνάμε ποτέ να εφαρμόζουμε τη θεραπεία που μας σύστησε ο θεράπων Δερματολόγος!

Η ακμή των καλλυντικών μπορεί να εξαφανιστεί αν σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε το προϊόν που την προκαλεί, η ακμή όμως που παραμένει δε θα θεραπευτεί χωρίς συμμόρφωση και αφοσίωση στην κατάλληλη προτεινόμενη θεραπεία⁵.

ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

1. Stem RS. J Am Acad Dermatol 1992;26:931-5
2. Dreno B. Ann dermatol Venereol 2010;137 Suppl 2:S49-51
3. Dréno B, et al. Dermatology. 2003;206(1):7-10
4. Bonnar E, et al. J Am Acad Dermatol. 1993;28(3):443-8
5. www.aad.org
6. Bolognia JL et al, Dermatology, 3d edition, Elsevier, 2012.
7. www.edae.gr
8. Mallon E, et al. Br J Dermatol 1999;140:672-6<
9. www.iatropedia.gr
10. Piskin S et al, Ther Clin Risk Manag 2007;3(4):621-4
11. Alexis AF. J Dermatolog Treat 2008;19(4):199-209
12. Mills O Jr et al, Acta Derm Venereol 2002;82:260-5
13. Goldsmith LA et al. Fitzpatrick’s Dermatology in general medicine, 8th edition. McGrow-Hill, 2012
14. Snyder S et al, Am J Clin Dermatol 2014;15(2):87-94
15. Shobhana J et al, IJAPBS 2015;4(3):50-7
16. Bjorn T et al, Skin Therapy Lett2008;4(2)
17. Rouhani P, Berman B, et al. J Am Acad Dermatol. 2009;60(3, suppl 1):AB14.
18. Smith RN, Mann NJ, et al. J Am Acad Dermatol. 2007 Aug;57(2):247-56
19. Kwon HH, Yoon JY, et al. Acta Derm Venereol. 2012;92(3):241-6.
20. Cerman AA, Aktaş E, et al. J Am Acad Dermatol. 2016;75(1):155-62.
21. Di Landro A, Cazzaniga S, et al. J Am Acad Dermatol. 2012 ;67(6):1129-35.
22. Ismail NH, Manaf ZA, et al.BMC Dermatol. 2012;12:13
23. Baumann L. “Cosmetics and skin care in dermatology.” In: Wolff K, Goldsmith LA, et al. Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine(seventh edition). McGraw Hill Medical, New York, 2008:2360.
24. Singh S, Mann BK, et al. Dermatology. 2013;226(4):337-41.