Κατάθλιψη
Tι είναι
Τι είναι η κατάθλιψη
Η έγκυρη ενημέρωση και η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστικοί παράγοντες για την αντιμετώπισή της κατάθλιψης
Η κατάθλιψη (ή μείζων κατάθλιψη) είναι μία συχνή ψυχική νόσος, η οποία επηρεάζει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού και εμφανίζεται σε άτομα διαφόρων ηλικιών. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η κακή διάθεση και η απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης στις καθημερινές δραστηριότητες, η οποία επιμένει για περισσότερο από δύο βδομάδες. Η νόσος συνοδεύεται από συμπτώματα όπως διατροφικές διαταραχές ή διαταραχές ύπνου, κόπωση, αδράνεια, αίσθημα απελπισίας ή ακόμη και αυτοκτονικές τάσεις. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτά τα χαρακτηριστικά παραπέμπουν στη νόσο αν εμφανιστούν αιφνίδια και δείχνουν μια αλλαγή στη συμπεριφορά του ανθρώπου και δεν αποτελούν στοιχεία του χαρακτήρα του ή πάγια συμπεριφορά του. Ιδανικά, για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Επίσης, η έγκυρη ενημέρωση και η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστικοί παράγοντες για την αντιμετώπισή της.
Η κατάθλιψη σε αριθμούς
Η κατάθλιψη επηρεάζει περίπου 322 εκατομμύρια ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας
Η κατάθλιψη επηρεάζει περίπου 322 εκατομμύρια ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας, ο κίνδυνος εμφάνισης της κατάθλιψης είναι χαμηλός μέχρι την εφηβεία ενώ μετά αρχίζει να αυξάνει.Το κοινωνικό αντίκτυπο που έχει η πάθηση αυτή καταγράφεται στη ζωή των ασθενών. Σχεδόν το 96,9% των ερωτηθέντων ασθενών ανέφερε ότι έχει αντιμετωπίσει προβλήματα ως προς τους κοινωνικούς του ρόλους λόγω της κατάθλιψης. Η πλειοψηφία ανέφερε ότι υπήρξαν δυσκολίες τόσο στην επαγγελματική τους ζωή όσο και στη διεκπεραίωση των καθημερινών τους δραστηριοτήτων.
Συμπτώματα
Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης
Ένας ασθενής που παρουσιάζει κατάθλιψη μπορεί να εμφανίσει ψυχικά,διανοητικά αλλά και σωματικά συμπτώματα
Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να νιώσουν λυπημένοι ή στενοχωρημένοι κάποια στιγμή. Ωστόσο, αν νιώθετε ότι κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα επιμένουν για εβδομάδες και εκδηλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, τότε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό. Ένας ασθενής που παρουσιάζει κατάθλιψη μπορεί να εμφανίσει ψυχικά,διανοητικά αλλά και σωματικά συμπτώματα, όπως:
- Επίμονη θλίψη/ μελαγχολία
- Μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Τάση για απομόνωση
- Ανηδονία (αίσθηση μειωμένης ευχαρίστησης)
- Αδικαιολόγητο αίσθημα ενοχής ή ματαιότητας
- Απελπισία
- Απώλεια μνήμης
- Μειωμένη ερωτική επιθυμία
- Τάση αυτοκαταστροφής/ αυτοτραυματισμού
- Τάση αυτοκτονίας
- Σκέψεις θανάτου
- Κόπωση
- Μειωμένη ενέργεια
- Ατονία
- Διαταραχή ύπνου (δυσκολία να κοιμηθείτε ή πολύ πρωινό ξύπνημα χωρίς να χρειάζεται)
- Δυσκολία να ολοκληρώσει τις καθημερινές σας δραστηριότητες
- Διατροφική διαταραχή/ μεταβολή σωματικού βάρους
- Ανεξήγητο πόνο
Το ιστορικό του καθώς και πρόσφατα γεγονότα που έχουν συμβεί στη ζωή του παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάγνωση. Γι’ αυτό το λόγο μία κλινική εξέταση περιλαμβάνει και προσωπικές ερωτήσεις.
Διάγνωση
Πώς γίνεται η διάγνωση της κατάθλιψης
Για την επίτευξη μιας σωστής διάγνωσης θα πρέπει να πραγματοποιηθούν κάποια τεστ και να αποκλειστούν άλλες παθήσεις που μπορεί να εκδηλώνονται με τα ίδια συμπτώματα
Για την επίτευξη μιας σωστής διάγνωσης θα πρέπει να πραγματοποιηθούν κάποια τεστ και να αποκλειστούν άλλες παθήσεις που μπορεί να εκδηλώνονται με τα ίδια συμπτώματα. Για αυτό το σκοπό, αρχικά θα πρέπει να γίνουν κλινικές ή και εργαστηριακές εξετάσεις έτσι ώστε να καταλάβει ο ιατρός τι νιώθει ο ασθενής και ποια είναι η κατάσταση της υγείας του. Σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει και συνοδό νόσημα που μπορεί να ευθύνεται για τα συμπτώματα. Γι’ αυτό πριν προχωρήσει στη διάγνωση της κατάθλιψης, θα πρέπει να έχει αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο.
Ακολουθεί η ψυχιατρική εκτίμηση και τα ψυχολογικά τεστ, κατά τα οποία ο ιατρός αξιολογεί τα συμπτώματα, τα συναισθήματα και τις σκέψεις του ασθενούς, ώστε να γίνει ακριβής διάγνωση και να λάβει την κατάλληλη θεραπεία.
Αίτια
Ποια είναι τα αίτια της κατάθλιψης
Όπως και με πολλές άλλες ψυχικές διαταραχές, είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη της νόσου
Τα αίτια της κατάθλιψης δεν είναι σαφή. Όπως και με πολλές άλλες ψυχικές διαταραχές, είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη της νόσου. Κάποια από τα αίτια που αναφέρονται είναι οι βιολογικές διαφορές στη δομή και τη χημεία του εγκεφάλου, οι ορμόνες και τα γονίδια.
Οι διαφορές στη βιολογία του εγκεφάλου αναφέρονται στις φυσικές διαφορές του εγκεφάλου των ατόμων που παρουσιάζουν κατάθλιψη. Οι διαφορές αυτές δεν έχει αποδειχθεί ακόμη σε τι βαθμό επηρεάζουν, ωστόσο εικάζεται ότι είναι σημαντικές για την ανάπτυξη της νόσου.
Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ουσίες του εγκεφάλου που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της κατάθλιψης. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι αλλαγές στη λειτουργία αυτών των νευροδιαβιβαστών και το πώς αλληλεπιδρούν με τo νευρικό σύστημα επηρεάζουν τη σταθερότητα της ψυχικής διάθεσης και την εξέλιξη της νόσου.
Επίσης, οι ορμονικές αλλαγές που ανατρέπουν την ισορροπία του σώματος μπορεί να παίξουν ρόλο στην εμφάνιση της κατάθλιψης για παράδειγμα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης μια γυναίκα έχει αυξημένες πιθανότητες να βιώσει συμπτώματα κατάθλιψης.
Και τα γονίδια όμως παίζουν σημαντικό ρόλο, καθώς πολλές φορές προκαθορίζουν την κατάσταση υγείας ενός ατόμου. Ωστόσο, οι επιστήμονες βρίσκονται ακόμη στη διαδικασία αναζήτησης σχέσης ανάμεσα στα γονίδια και στην εξέλιξη της νόσου.
Αντιμετώπιση
Πώς αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη
Η φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά χάπια αποκαθιστά την ισορροπία στα επίπεδα των χημικών ουσιών στον εγκέφαλο και ανακουφίζει από τα συμπτώματα της κατάθλιψης
Ο ιδανικός τρόπος αντιμετώπισης της κατάθλιψης είναι ένας συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας.
Η ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει στην κατανόηση της νόσου όσο και των συμπτωμάτων, στην ανεύρεση τρόπων αντιμετώπισης αλλά και λύσεων στα προβλήματα που πιθανόν να την προκαλούν ή να την επιδεινώνουν.
Η φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά χάπια αποκαθιστά την ισορροπία στα επίπεδα των χημικών ουσιών στον εγκέφαλο και ανακουφίζει από τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Για την εύρεση της καταλληλότερης θεραπείας είναι απαραίτητη η συνεργασία με τον ιατρό, ο οποίος θα βασιστεί στην κλινική εικόνα και θα συνταγογραφήσει εξατομικευμένη θεραπεία.
Είναι σημαντική η συμμόρφωση στην αγωγή που έχει υποδείξει ο ιατρός, ως προς τη δοσολογία, αλλά και ως προς τη διακοπή της αγωγής. Η θεραπεία ολοκληρώνεται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του ιατρού και διακόπτεται σταδιακά.
Πρόληψη της κατάθλιψης
Υπάρχουν στρατηγικές οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.
Η πρόληψη της κατάθλιψης δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί. Εξαρτάται από το αίτιο στο οποίο οφείλεται η εμφάνισή της, το οποίο κατά κανόνα είναι άγνωστο και γι’ αυτό και οι τρόποι πρόληψης δεν είναι σίγουρο ότι θα λειτουργήσουν. Ωστόσο, οι παρακάτω στρατηγικές, οι οποίες βασίζονται στην πρόληψη των συμπτωμάτων και την έγκαιρη αντιμετώπισή τους μπορούν να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Αναγνωρίστε νωρίς τα σημάδια: Η κατάθλιψη εκδηλώνεται με συγκεκριμένα συμπτώματα. Είναι σημαντικό να ενημερωθείτε γι’ αυτά, να τα αναγνωρίσετε νωρίς και να μπορέσετε να αναζητήσετε βοήθεια εγκαίρως.
Προσπαθήστε να περιορίσετε το άγχος: Μην αφήνετε τα προβλήματα της καθημερινότητας να σας κυριεύσουν και να σας οδηγήσουν σε χρόνιο στρες. Προσπαθήστε να τονώσετε την αυτοπεποίθησή σας και να νιώσετε σίγουρος για τον εαυτό σας. Έτσι, θα ελαττώσετε και το άγχος που συνήθως προέρχεται από την ανάγκη μας να ανταπεξέλθουμε σε όλες τις απαιτήσεις. Η μείωση του άγχους δεν εξασφαλίζει την πρόληψη της νόσου, ωστόσο βελτιώνει την ποιότητα ζωής.
Ζητήστε βοήθεια από τους οικείους σας: Η οικογένεια και οι φίλοι είναι αυτοί που θα είναι δίπλα σας όταν τους χρειαστείτε, ειδικά σε περιόδους κρίσης ή αγωνίας. Ζητήστε τη συμπαράσταση και τη συμβουλή τους και θα νιώσετε πιο δυνατός και έτοιμος να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες.
Απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό: Αν εντοπίσετε τα πρώτα συμπτώματα απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό χωρίς να νοιώθετε κάποιο ταμπού. Πλέον, πρόκειται για μία πολύ συχνή πάθηση. Μην προσπαθείτε να το θεραπεύσετε μόνος σας. Αν ζητήσετε ιατρική συμβουλή εξαρχής έχετε περισσότερες πιθανότητες να απαλλαγείτε από την κατάθλιψη.
Επιπλοκές
Επιπλοκές της κατάθλιψης
Με την κατάλληλη και έγκαιρη θεραπεία η πρόγνωση είναι σε γενικές γραμμές καλή. Οι περισσότεροι ασθενείς ανταποκρίνονται στην αρχική αγωγή της οξείας φάσης
Η κατάθλιψη στην πιο σοβαρή της μορφή επηρεάζει άμεσα εκτός τον πάσχοντα και τους οικείους του. Η πιο σοβαρή και επικίνδυνη επιπλοκή που έχει αναφερθεί είναι η αυτοκτονία. Η βαριά μορφή κατάθλιψης συνδέεται με συννοσηρότητα και μπορεί να παρεμποδιστεί η ανάρρωση από άλλα νοσήματα.
Πέραν του αντίκτυπου που έχει στον ίδιο τον ασθενή, η νόσος αυτή επηρεάζει και το στενό του περιβάλλον, όπως τον/την σύζυγο, τα παιδιά ή άλλους στενούς συγγενείς. Αν ο ασθενής είναι γονέας η κατάθλιψη επηρεάζει την ικανότητά του να ανταποκριθεί στο ρόλο του ενώ παράλληλα μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να παρουσιάσουν και τα παιδιά του κατάθλιψη.
Η νόσος συνδέεται επίσης με μειωμένη αποδοτικότητα ή όρεξη για δουλειά, κοινωνική απομόνωση, στροφή προς τις καταχρήσεις, διατροφικές διαταραχές και διαταραγμένες σχέσεις τόσο με την οικογένεια όσο και με τους φίλους.
Με την κατάλληλη και έγκαιρη θεραπεία η πρόγνωση είναι σε γενικές γραμμές καλή. Οι περισσότεροι ασθενείς ανταποκρίνονται στην αρχική αγωγή της οξείας φάσης. Κατόπιν, η αγωγή συντήρησης καθώς και συμμόρφωση στη θεραπεία μειώνουν τον κίνδυνο υποτροπής ή επιπλοκών.
Συχνές Ερωτήσεις
Συχνές Ερωτήσεις
Πώς θα καταλάβω ότι έχω κατάθλιψη και δεν είμαι απλώς στενοχωρημένος;
Το κύριο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι ότι τα συμπτώματά της δεν είναι παροδικά, αλλά επιμένουν για πολλές μέρες ή και εβδομάδες. Αν τα συμπτώματα (θλίψη και απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης) επιμένουν για περισσότερο από δύο βδομάδες, τότε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό για να σας βοηθήσει να απαλλαγείτε από αυτά. Για να καταλάβετε αν πρόκειται για κατάθλιψη θα πρέπει να βιώνετε περισσότερα από ένα από τα παρακάτω συμπτώματα (διαταραχές πρόσληψης τροφής -ανορεξία, βουλιμία-, διαταραχές ύπνου- αϋπνία ή πολύ πρωινό ξύπνημα-, κόπωση, αναποφασιστικότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, αίσθηση ότι κανείς δεν μπορεί να σε βοηθήσει, ότι όλα είναι μάταια και σκέψεις για θάνατο ή αυτοκτονία).
Τελικά, τα αντικαταθλιπτικά βοηθούν;
Στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν πιο βαριάς μορφής κατάθλιψη, τα αποτελέσματα από τη θεραπεία με αντικαταθλιπτικά είναι ορατά πιο άμεσα. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό τα φαρμακευτικά σκευάσματα για την καταπολέμηση της κατάθλιψης να χορηγούνται με ιατρική συνταγή.
Κάθε περίπτωση ασθενούς είναι διαφορετική και πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν όλες οι παράμετροι για να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία. Επίσης, κάθε ασθενής ανταποκρίνεται στην αγωγή διαφορετικά. Σε κάθε περίπτωση ο ιατρός θα προσαρμόσει την αγωγή, ώστε να είναι πιο αποτελεσματική, και δεν πρέπει ο ασθενής από μόνος του να πάρει πρωτοβουλία να αλλάξει τα φάρμακα που λαμβάνει.
Η θεραπεία είναι ολοκληρωμένη όταν συνδυάζεται και με ψυχοθεραπεία, η οποία μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να εντοπίσει ποιες είναι οι αλλαγές που πρέπει να κάνει στη ζωή του για να νιώθει όσο το δυνατόν καλύτερα.
Τι θα συμβεί αν διακόψω ξαφνικά τα αντικαταθλιπτικά;
Είναι σημαντικό να ξέρετε ότι πριν κάνετε οτιδήποτε με τη φαρμακευτική σας αγωγή θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας. Η συμμόρφωση ως προς τις υποδείξεις του είναι ο πιο βασικός παράγοντας στην επιτυχία της θεραπείας και μπορεί να προλάβει τυχόν υποτροπές.
Αν λαμβάνετε αντικαταθλιπτική αγωγή και την σταματήσετε απότομα είναι πιθανό να εμφανιστούν κάποια συμπτώματα, ειδικά αν η θεραπεία είχε διαρκέσει για αρκετές εβδομάδες. Αν εκδηλωθούν αυτά τα συμπτώματα, θα είναι πιθανότατα μέσα σε 1-2 μέρες από τη διακοπή της αγωγής και θα διαρκέσουν για λίγες βδομάδες. Μεταξύ των συμπτωμάτων που έχουν αναφερθεί είναι η αϋπνία, ο πονοκέφαλος, η ζαλάδα, το αίσθημα κόπωσης, η ευερεθιστότητα και η επιστροφή των συμπτωμάτων κατάθλιψης. Για να περιορίσετε τον κίνδυνο εμφάνισης τέτοιων συμπτωμάτων, ενημερώστε το ιατρό σας αν σκέφτεστε να σταματήσετε να λαμβάνετε αγωγή. Εφόσον ο ιατρός σας κρίνει ότι μπορείτε να διακόψετε την αγωγή θα σας καθοδηγήσει στη σταδιακή μείωση της δοσολογίας, με σκοπό ο οργανισμός να προσαρμοστεί ευκολότερα στην απουσία του φαρμάκου.
Υπάρχουν τροφές που καταπολεμούν την κατάθλιψη;
Η διατροφή παίζει σπουδαίο ρόλο στη διατήρηση της συνολικής υγείας του οργανισμού και μπορεί να απομακρύνει τον κίνδυνο πολλών παθήσεων όπως ο διαβήτης και οι καρδιοπάθειες. Αν και δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες που να έχουν εντοπίσει τροφές που καταπολεμούν την κατάθλιψη, ωστόσο, κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι η υγιεινή διατροφή (πχ μεσογειακή διατροφή) προστατεύει από την εμφάνισή της. Η μεσογειακή διατροφή περιλαμβάνει άφθονα φρούτα, λαχανικά και ψάρια και αποκλείει τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και κρέατα.
Τι πρέπει να κάνω αν κάποιος φίλος μου έχει κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη κάνει αυτόν που τη βιώνει να νιώθει μόνος και αβοήθητος. Μερικές φορές αρκεί και μόνο να μην τον κρίνετε για να τον βοηθήσετε. Οι φίλοι και η οικογένεια είναι συνήθως οι πρώτοι άνθρωποι που αντιλαμβάνονται ότι κάποιος έχει κατάθλιψη και μπορούν να τον ενθαρρύνουν να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.
Αν κάποιος συγγενής ή φίλος σας με κατάθλιψη αποφασίσει να πάει στον ιατρό, συμβουλέψτε τον να πάρει μαζί του κάποιο πρόσωπο που εμπιστεύεται ώστε να τον βοηθήσει στη συζήτηση με τον ιατρό. Συχνά ένας ασθενής με κατάθλιψη μπορεί να μη διαθέτει πολύ καλή μνήμη και έτσι, αν κάποιος τον συνοδεύει θα μπορέσει να τον συμπληρώσει στις πληροφορίες που δίνει στον ιατρό.
Για να τον βοηθήσετε, μπορείτε, επίσης, να μελετήσετε πληροφορίες από έγκυρες πηγές σχετικά με την ασθένεια και να τον ενημερώσετε σχετικά.
Η διατροφή και η άσκηση βοηθούν συχνά στη διατήρηση της καλής ισορροπίας στο σώμα και στην ψυχολογία. Βεβαιωθείτε ότι ο φίλος σας τρέφεται σωστά, κοιμάται επαρκώς και ενθαρρύνετέ τον να ακολουθήσει κάποιο άθλημα ή είδος γυμναστικής που του αρέσει. Επίσης, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν ειδικό, ο οποίος θα σας δώσει συμβουλές για το πως πρέπει να το χειριστείτε.
Σημαντικό είναι επίσης να τονίζετε και να εκθειάζετε τα επιτεύγματά του στη ζωή. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη έχουν συχνά χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν αντιλαμβάνονται τις ικανότητες και τις επιτυχίες τους. Αν κάποια στιγμή ο ασθενής αναφέρει αυτοκτονικές τάσεις, απευθυνθείτε αμέσως σε κάποιον ειδικό. Υπενθυμίστε του ότι πάντα υπάρχει διέξοδος και σύντομα θα είναι και πάλι καλά, αρκεί να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.
Πηγές Αναφοράς
- http://eddas.eu/wp-content/uploads/2016/04/depression_friends_family.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28350396https://eddas.eu/wp-content/uploads/2016/04/depression_friends_family.pdf
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/basics/tests-diagnosis/con-20032977
- http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/basics/causes/con-20032977
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/basics/treatment/con-20032977
- https://eddas.eu/wp-content/uploads/2016/04/depression_friends_family.pdf
- https://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/mdd.pdf
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/basics/prevention/con-20032977
- https://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/mdd.pdf
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/basics/complications/con-20032977
- https://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/mdd.pdf
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/expert-answers/mild-depression/faq-20057948
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/expert-answers/antidepressant-withdrawal/faq-20058133
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/expert-answers/depression-and-diet/faq-20058241
- https://eddas.eu/wp-content/uploads/2016/04/depression_friends_family.pdf
- https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/254610/1/WHO-MSD-MER-2017.2-eng.pdf
Άλλες Θεραπευτικές Κατηγoρίες
Βιβλιοθήκη Επιστημόνων Υγείας
Συνδεθείτε
Κάνετε login για να αποκτήσετε πρόσβαση σε παρουσιάσεις, επιστημονικές εκδηλώσεις, έντυπα, επιστημονικές μελέτες, video, υλικά για τους ασθενείς και απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις για τα προϊόντα μας.