BLOG | Covid-19

Τριανταφύλλης Δημήτρης - Καρδιολόγος

Οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού αποτελούν μείζονα αιτία πανδημιών. Στις τελευταίες δύο δεκαετίες, διάφοροι κορωνοϊοί (SARS το 2002 και MERS το 2012) και ιοί γρίπης-πτηνών και χοίρων (H1N1 το 2009) επέδραμαν, προκαλώντας θανάτους, οικονομική ζημιά και πανικό σε πολλά μέρη του κόσμουi. Στα τέλη του 2019 ξεκινά από το Wuhan της Κίνας η πανδημία του COVID-19 (επίσημο όνομα SARS-CoV-2) με την εμφάνιση περιστατικών πνευμονίας ποικίλης βαρύτητας. Παρά το ότι η παρούσα λοίμωξη φαίνεται να παρουσιάζει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα και χαμηλότερη θνητότητα από τους SARS και MERS παραμένουν πολλά ακόμα να μάθουμεⁱⁱ

Η καρδιαγγειακή νόσος εμπλέκεται στην πανδημία από τον COVID-19 με πολλούς τρόπουςⁱⁱⁱ. Αφενός τα άτομα με υποκείμενα καρδιαγγειακά νοσήματα (στεφανιαία νόσος, υπέρταση, σάκχαρο) φαίνεται να έχουν χειρότερη πρόγνωση μετά από λοίμωξη από τον ιό, αφετέρου η ίδια η λοίμωξη ή τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε για την αντιμετώπισή της μπορούν κάποιες φορές να επιφέρουν καρδιαγγειακές επιπλοκές. Στην πραγματικότητα η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης δεν φαίνεται να ευθύνονται άμεσα για την βαρύτητα της λοίμωξης από COVID-19, αλλά απλώς αποτελούν παρεπίπτοντα χαρακτηριστικά των ηλικιωμένων ατόμων που ήδη κινδυνεύουν περισσότερο. Επιπρόσθετα, έχει δημιουργηθεί μία συζήτηση, ιδιαίτερα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γύρω από μία ομάδα αντιϋπερτασικών φαρμάκων ευρείας χρήσης (αναστολείς του άξονα ρενίνης-αγγειοτασίνης) ως προς την πιθανή διευκόλυνση της λοίμωξης από COVID-19 η οποία δεν φαίνεται να υποστηρίζεται από δεδομένα. Οι μεγαλύτεροι οργανισμοί υγείας όπως η Ευρωπαΐκή Καρδιολογική Εταιρεία, η Βρετανική Καρδιολογική Εταιρεία και η Αμερικανική Ένωση Καρδιάς συνιστούν τη συνέχιση της αντιϋπερτασικής αγωγής με τα φάρμακα αυτά με δεδομένο το όφελος τους στην καρδιά και τα αγγεία αλλά και την έλλειψη σαφών αποδείξεων αύξησης του κινδύνου λοίμωξης με κορονοϊό^iv,v. Παρόμοια, όσον αφορά την ιβουπροφένη, γνωστό αντιφλεγμονώδες για την αντιμετώπιση πυρετού ή πόνου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) δεν απαγορεύουν την χρήση της, εφόσον δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη επιβάρυνσης της λοίμωξης από COVID-19.^vi

Τα συχνότερα συμπτώματα του νέου κορονοϊού είναι ο πυρετός, η κόπωση και ο ξηρός βήχας. Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν σοβαρή πνευμονία η οποία αποτελεί και το κατεξοχήν πρόβλημα. Οξεία καρδιακή βλάβη, κυκλοφορική καταπληξία και αρρυθμίες παρατηρήθηκαν, στα πλαίσια μεγάλης αναδρομικής μελέτηςvⁱⁱ, αντίστοιχα στο 7,2 %, 8,7% και 16,7 % των νοσηλευμένων ασθενών με πνευμονία από COVID-19, ενώ μεγαλύτερη ακόμα ήταν η συχνότητα των παραπάνω επιπλοκών στους ασθενείς που χρειάστηκε να μεταφερθούν στην μονάδα εντατικής θεραπείας. Υποθετικοί μηχανισμοί μυοκαρδιακής βλάβης είναι η μυοκαρδίτιδα, η μυοκαρδιακή ισχαιμία είτε από ενεργοποίηση του μηχανισμού πήξης είτε εξαιτίας συστηματικής υποξίας και η συστηματική φλεγμονή με την συνοδό έκλυση κυτοκινών.^viii Μακροπρόθεσμα, μετά λοίμωξη με SARS, παρατηρήθηκαν διαταραχές των λιπιδίων και του σακχάρου^ix. Δεδομένης της ομοιότητας με τον COVID-19 δεν αποκλείεται ο νέος ιός να προκαλεί χρόνιες βλάβες στο καρδιαγγειακό σύστημα αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο δεν γνωρίζουμε ακόμα.

Ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες είναι^x:

• Άτομα σε ανοσοκαταστολή (ασθενείς με νεοπλάσματα κατά τη διάρκεια χημειοθεραπείας ή εκτεταμένης ακτινοθεραπείας, μεταμοσχευμένοι ασθενείς).
• Ηλικιωμένοι, άτομα με εύθραυστη υγεία (frail), εγκυμοσύνη με συνοδό καρδιαγγειακή πάθηση.
• Ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, διατατική μυοκαρδιοπάθεια, προχωρημένη αρρυθμιογενή καρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλιάς, συγγενείς κυανωτικές παθήσεις της καρδιάς.
• Ασθενείς με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια αποφρακτικού τύπου.

Αντίθετα, δεν φαίνεται να υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό των βηματοδοτικών συσκευών, εμφυτευόμενων απινιδωτών ή λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας σε ασθενείς με βαλβιδικές παθήσεις.

Ασθενείς με σύνδρομο Brugada διατρέχουν κίνδυνο σοβαρής αρρυθμίας επί πυρετού πάνω από 39℃. Στην περίπτωση αυτή, ενδείκνυται επιθετική χρήση παρακεταμόλης.

Είναι σημαντικό, όμως, να τονιστεί ότι οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν προσβληθεί από το νέο κορονοϊό, ακόμα και αυτοί με υποκείμενα καρδιαγγειακά νοσήματα ή ηλικία άνω των 70 ετών, είχαν ήπια νόσηση και ανάρρωσαν πλήρως.

Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι τα καρδιαγγειακά προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας και έτσι δεν θα πρέπει να αγνοούμε ύποπτα συμπτώματα από την καρδιά-θωρακικό άλγος κατά την ηρεμία, επιδείνωση γνωστής στηθάγχης προσπάθειας, δύσπνοια, αίσθημα παλμών ή επεισόδιο απώλειας συνείδησης. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αναζητούμε επαφή με το σύστημα υγείας.

Εμβολιασμός κατά της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου είναι ακόμα πιο σημαντικά κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας.

Πολύ σπάνια, ορισμένα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία έναντι του νέου κορονοϊού μπορούν να προκαλέσουν επικίνδυνες αρρυθμίες. Σε αυτές περιπτώσεις ο ηλεκτροκαρδιογραφικός έλεγχος είναι απαραίτητος.

Τα φάρμακα τα οποία λαμβάνονται στα πλαίσια ενός καρδιολογικού νοσήματος προφυλάσσουν από τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού, καρδιακής ανεπάρκειας και ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση. Διακοπή ή μεταβολή αυτής της αγωγής είναι επικίνδυνη. Μεταμοσχευμένοι ασθενείς, όπως για παράδειγμα μετά από μεταμόσχευση καρδιάς, θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν την ανοσοκατασταλτική τους αγωγή όπως πριν διαφορετικά μειώνοντας την δόση κινδυνεύουν με απόρριψη του μοσχεύματος.

Έως σήμερα δεν έχουν ακόμα βρεθεί φάρμακα που ξεκάθαρα να οδηγούν σε βελτίωση της έκβασης των ασθενών με COVID-19. Όμως, προκαταρκτικές μελέτες δίνουν ελπίδες για μία σειρά θεραπευτικών ουσιών. Μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να δώσουν σαφείς απαντήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει.

Βιβλιογραφία 

1. SongZ,XuY,BaoL,ZhangL,YuP,QuY,ZhuH,ZhaoW,HanY,QinC. From SARS to MERS, thrusting coronaviruses into the spotlight. Viruses 2019;11: E59.
2. European Heart Journal (2020) 0, 1–3 doi:10.1093/eurheartj/ehaa231
3. European Heart Journal (2020) 0, 1–2 doi:10.1093/eurheartj/ehaa280
4. https://www.escardio.org/Councils/Council-on-Hypertension-(CHT)/News/position-statement-of-the-esc-council-on-hypertension-on-ace-inhibitors-and-ang
5. https://www.bhf.org.uk/informationsupport/heart-matters-magazine/news/coronavirus-and-your-health
6. https://www.ema.europa.eu/en/news/ema-gives-advice-use-non-steroidal-anti-inflammatories-covid-19
7. WangD,HuB,HuC,ZhuF,LiuX,ZhangJ,WangB,XiangH,ChengZ,Xiong Y, Zhao Y, Li Y, Wang X, Peng Z. Clinical characteristics of 138 hospitalized patients with 2019 novel coronavirus-infected pneumonia in Wuhan, China. JAMA 2020;doi:10.1001/jama.2020.1585.
8. Ying-Ying Zheng, Yi-Tong Ma, Jin-Ying Zhang & Xiang Xie . Nature Reviews Cardiology 17, 259-260 (2020)
9. Wu, Q. et al. Altered lipid metabolism in recovered SARS patients twelve years after infection. Sci. Rep. 7, 9110 (2017).
10. www.escardio.org/COVID-19-QA

Blog Cov-Cardio 4_2021