BLOG | Στυτική Δυσλειτουργία

Νικόλαος Καρπαθάκης - Ουρολόγος

Στυτική δυσλειτουργία ορίζουμε την αδυναμία του άνδρα να επιτύχει ή να διατηρήσει στύση ικανή για διείσδυση στον κόλπο¹. Ένα επεισόδιο στυτικής δυσλειτουργίας που είναι μεμονωμένο και παροδικό θεωρείται φυσιολογικό και πραγματικά μπορεί να συμβεί στον καθένα, εάν όμως το πρόβλημα επαναλαμβάνεται, τότε θα πρέπει να απευθυνθείτε στον ουρολόγο σας.

Είναι γεγονός πως τα προβλήματα της στύσης αποτελούν ακόμα και σήμερα ταμπού για πολύ κόσμο, με αποτέλεσμα ελάχιστοι άντρες να αναζητούν τελικά ιατρική βοήθεια. Όσο καθυστερείτε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα, τόσο θα συσσωρεύεται άγχος και θα μειώνεται η αυτοπεποίθησή σας και η κατάσταση θα περιπλέκεται περαιτέρω με το λεγόμενο «άγχος της επίδοσης».

Είναι γεγονός πως τα προβλήματα στύσης αφορούν κυρίως τις μεγαλύτερες ηλικίες. Από μελέτες που έχουν γίνει σε άλλες χώρες προκύπτει πως το 20% των αντρών άνω των 60 πάσχουν από στυτική δυσλειτουργία. Το ποσοστό είναι 10% για ηλικίες 40-60 και 5% σε άντρες κάτω των 40 ετών².

Τα αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας μπορεί να είναι οργανικά (χωρίζονται σε αγγειακά, ανατομικά, ορμονικα και φαρμακευτικά) ή ψυχογενή. Φυσικά, σε κάθε περιστατικό μπορεί να συνυπάρχουν περισσότερα από ένα αίτια.

Οργανικά αίτια στυτικής δυσλειτουργίας

Στις περιπτώσεις που η στυτική δυσλειτουργία οφείλεται σε οργανικό αίτιο, συνήθως αυτή εμφανίζεται σταδιακά. Το πρόβλημα υπάρχει σε όλες τις σεξουαλικές δραστηριότητες, ανεξάρτητα από τη σύντροφο με την οποία συνευρίσκεται ένας άντρας. Επίσης, συχνή είναι και η απουσία ακούσιων νυχτερινών και πρωινών στύσεων.

Καρδιαγγειακή νόσος

Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι η στυτική δυσλειτουργία έχει κοινούς παράγοντες κινδύνου με την καρδιαγγειακή νόσο³. Όπως ακριβώς τα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς πάσχουν στην καρδιαγγειακή νόσο με αποτέλεσμα τη μειωμένη ροή αίματος στο μυοκάρδιο, με τον ίδιο τρόπο η μειωμένη ροή αίματος στα σηραγγώδη σώματα του πέους προκαλεί στυτική δυσλειτουργία. Παράγοντες όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η υψηλή χοληστερίνη, η έλλειψη άσκησης και ο Σακχαρώδης Διαβήτης σχετίζονται και με διαταραχες στύσης και καρδιαγγειακή νόσο.

Εάν η στυτική δυσλειτουργία οφείλεται σε αθηρωματική νόσο των αγγείων, είναι πολύ πιθανό να πάσχουν και άλλα αγγεία στο σώμα όπως τα στεφανιαία αγγεία στην καρδιά. Αυτό σημαίνει πως η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να είναι μία προειδοποίηση για μελλοντικά προβλήματα καρδιάς. Μελέτες έχουν δείξει ότι στυτική δυσλειτουργία μπορεί να προηγηθεί κατά 3 με 5 χρόνια της εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Αυτό καθιστά την επίσκεψη στον γιατρό ακόμα πιο σημαντική, μιας και μπορεί να προληφθεί ένα σημαντικό καρδιολογικό πρόβλημα στο μέλλον.

Επίσης, έχει αποδειχθεί η σύνδεση της στυτικής δυσλειτουργίας με την υπνική άπνοια (βαρύ ροχαλητό με διακοπή της αναπνοής και μείωση των επιπέδων του οξυγόνου στο αίμα κατά τη διάρκεια του ύπνου)⁴.

Τέλος, άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η ηπατική ανεπάρκεια στα πλαίσια ηπατίτιδας Β, αλλά και μεταβολικές διαταραχές όπως έλλειψη βιταμίνης D και υψηλά επίπεδα ομοκυστεϊνης στο αίμα. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως αν ελεγχθούν αυτοί οι παράγοντες κινδύνου (π.χ. με άσκηση, διακοπή καπνίσματος, φαρμακευτική αγωγή) μπορεί να υπάρξει και βελτίωση της στύσης⁵.

Υπερπλασία του προστάτη και συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό

Μελέτες έδειξαν ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ των διαταραχών της στύσης και των προβλημάτων του κατώτερου ουροποιητικού λόγω υπερπλασίας του προστάτη (π.χ. δυσκολία στην ούρηση, κακή ροή ούρων, ατελής κένωση της κύστης, συχνουρία και επιτακτικότητα)⁶. Από τους ασθενείς που παρακολουθούνται για υπερπλασία του προστάτη και αναφέρουν πως είναι σεξουαλικά ενεργοί, περίπου 9 στους 10 αναφέρουν και προβλήματα με τη στύση τους. Επίσης, προβλήματα όπως η χρόνια προστατίτιδα και το σύνδρομο χρόνιου πυελικού άλγους είναι συνδεδεμένα με στυτική δυσλειτουργία.

• Ορμονικά προβλήματα όπως υψηλή προλακτίνη στο αίμα (προλακτιναιμία) ή η χαμηλή τεστοστερόνη μπορούν να προκαλέσουν διαταραχή στη στύση⁷.
• Επίσης, υπάρχουν πολλά φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία όπως είναι ορισμένα αντιυπερτασικά, τα αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα ή και τα αντισταμινικά. Χρήση ναρκωτικών ουσιών όπως η ηρωίνη, η κοκαΐνη και η μεθαδόνη μπορούν να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία¹.
• Το 10% των ασθενών με στυτική δυσλειτουργία που οφείλεται σε οργανικό αίτιο, πάσχουν από κάποιο νευρολογικό νόσημα όπως η πολλαπλή σκλήρυνση (σκλήρυνση κατά πλάκας), αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσο του Parkinson κτλ.
• Το 3 με 5% των των περιπτώσεων οργανικής στυτικής δυσλειτουργίας έχουν στο ιστορικό τους χειρουργεία στην περιοχή της πυέλου είτε τραυματισμούς στην πύελο ή στα γεννητικά όργανα. Για παράδειγμα, ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή για καρκίνο του προστάτη ενδέχεται να παρουσιάσουν στυτική δυσλειτουργία. Επίσης, στυτική δυσλειτουργία μπορεί να προκαλέσει και η ακτινοβολία στην περιοχή της πυέλου.
• Τέλος, διάφορες ανατομικές ανωμαλίες στην περιοχή του πέους μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση της δυσλειτουργίας. Παθήσεις όπως η φίμωση, ο βραχύς χαλινός και η παθολογική κάμψη του πέους ή στα πλαίσια της νόσου του Peyronie, μπορεί να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία.

Ψυχολογικά αίτια

Συνήθως, η στυτική δυσλειτουργία που οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια έχει απότομη εμφάνιση, ενώ χαρακτηριστική μπορεί να είναι και η παρουσία νυχτερινών ή πρωινών στύσεων. Η διαταραχή της στύσης οφείλεται πιθανά σε ψυχολογικό αίτιο, εάν συμβαίνει ένα από τα παρακάτω⁸:

• Εάν έχετε κανονική στύση κατά τη διάρκεια της νύχτας ή το πρωί ή όταν η σύντροφός σας απουσιάζει.
• Εάν έχετε πολύ άγχος είτε λόγω της δουλειάς είτε λόγω της καθημερινότητας (για παράδειγμα για οικονομικούς και οικογενειακούς λόγους)
• Εάν υπάρχει ένταση στη σχέση σας ή δεν είστε ικανοποιημένος με τη σχέση σας (κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει και σε πρόωρη εκσπερμάτιση)
• Εάν πάσχετε από κατάθλιψη
• Εάν κάποια στιγμή αποτύχατε να έχετε μία καλή στύση και αυτό σας προκαλεί άγχος (και το λεγόμενο άγχος της επίδοσης)
• Εάν η/ο σύντροφός σας έχει σεξουαλικά προβλήματα
• Αν είστε μπερδεμένος σχετικά με το σεξουαλικό σας προσανατολισμό
• Εάν έχετε πέσει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης

Το σημαντικότερο βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι πρώτα από όλα η αναγνώριση και η παραδοχή του από τον ασθενή και τον/τη σύντροφο του. Είναι πολύ σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια, αφενός γιατί μπορεί να προλάβετε άλλα σημαντικότερα προβλήματα υγείας και αφετέρου επειδή τα προβλήματα στύσης προκαλούν σημαντικό άγχος και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τόσο τη δική σας όσο και της/του συντρόφου σας. Πολλοί άντρες δυσκολεύονται να μιλήσουν για αυτό το πρόβλημα είτε ντρέπονται να μιλήσουν ανοιχτά για αυτό. Το σημαντικό είναι να εμπιστευτείτε το γιατρό σας και να μιλήσετε ανοιχτά μαζί του.

Τρόποι αντιμετώπισης και ο ρόλος των φαρμάκων

Η αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας απαιτεί τη σωστή διάγνωση του προβλήματος και μία εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, συμβουλευτική θεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη τόσο του ατόμου που πάσχει όσο και του συντρόφου, καθώς και φαρμακευτική θεραπεία όπου αυτή κρίνεται απαραίτητη. Εάν αναγνωριστεί κάποιο αντιμετωπίσιμο αίτιο στυτικής δυσλειτουργίας, όπως παραδείγματος χάριν χαμηλή τεστοστερόνη ή κάποιο νευρολογικό πρόβλημα, τότε είναι απαραίτητη η αντιμετώπιση του υποκείμενου προβλήματος πριν τη χορήγηση φαρμάκων για τη στυτική δυσλειτουργία.

Όσον αφορά τη φαρμακευτική θεραπεία, αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες φαρμάκων. Η πρώτη κατηγορία, που αποτελεί και το πρώτο βήμα στη θεραπεία με φάρμακα, είναι αυτή των αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης 5 (PDE5is).

Τα φάρμακα αυτά είναι σε μορφή ταμπλέτας, η οποία είτε λαμβάνεται καθημερινά, είτε λίγο πριν την επαφή. Ουσιαστικά, τα φάρμακα αυτά δρουν αυξάνοντας την αιματική ροή στο πέος. Για να λειτουργήσουν είναι απαραίτητη η ύπαρξη σεξουαλικού ερεθισμού. Αντίθετα με όσα ακούγονται κατά καιρούς στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα φάρμακα αυτά είναι αρκετά ασφαλή αρκεί να λαμβάνονται με σύνεση και πάντοτε με τις οδηγίες ιατρού. Τα φάρμακα δεν μπορούν να ληφθούν από ασθενείς που λαμβάνουν νιτρώδη λόγω καρδιαγγειακής νόσου.

Αυτή η φαρμακευτική αγωγή λαμβάνεται συνήθως 30 με 60 λεπτά πριν από την επαφή, αν και ορισμένοι ασθενείς βλέπουν καλύτερα αποτελέσματα μετά από μερικές ώρες. Ανάλογα με τον τύπο του φαρμάκου, η διάρκεια δράσης κυμαίνεται από 8 έως 36 ώρες. Τα φάρμακα αυτά απορροφώνται καλύτερα όταν λαμβάνονται με άδειο στομάχι, καθώς ένα λιπαρό γεύμα πριν τη λήψη του φαρμάκου, μπορεί να καθυστερήσει την απορρόφηση του. Σε γενικές γραμμές, συνιστάται η αποφυγή της λήψης των φαρμάκων αυτών με αλκοόλ λόγω της πιθανής ζαλάδας ή του πονοκεφάλου που μπορεί να προκληθεί.

Η πιο κοινή ανεπιθύμητη ενέργεια μετά από τη λήψη αυτών των φαρμάκων είναι η κεφαλαλγία (πονοκέφαλος). Λιγότερο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η πτώση της αρτηριακής πίεσης (υπόταση) και το αίσθημα βουλωμένης μύτης, τα οποία οφείλονται στην αγγειοδιαστολή. Πολύ σπάνια η λήψη των φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε πριαπισμό, δηλαδή σε παρατεταμένη επώδυνη στύση, η οποία χρήζει άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης.

Είναι τεκμηριωμένο πως τα φάρμακα λειτουργούν όχι μόνο σε περιπτώσεις όπου ένα οργανικό αίτιο έχει σαν συνέπεια τη μειωμένη ροή αίματος στο πέος, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις όπου υπάρχει ψυχολογικός παράγοντας, μιας και μπορεί να τονώσουν την αυτοπεποίθηση του άντρα και να άρουν το άγχος της επίδοσης.

Σε περίπτωση αποτυχίας των αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης 5, το επόμενο βήμα είναι η χρήση φαρμάκων όπως η αλπροσταδίλη και η παπαβερίνη, τα οποία χορηγούνται με ενδοπεϊκή ένεση. Η αλπροσταδίλη είναι διαθέσιμη και σε μορφή ουρηθρικού gel. Τελευταία έχει εγκριθεί και η χρήση κρουστικών κυμάτων.

Συμπερασματικά, εάν πάσχετε από διαταραχή στη στύση σας, μιλήστε με τον γιατρό σας και μην αφήνετε το πρόβλημα αυτό να διαιωνίζεται και να προκαλεί άγχος και ένταση τόσο σε εσάς όσο και στη σχέση σας. Επίσης, μην ξεχνάτε ότι η διαταραχή της στύσης μπορεί να είναι προάγγελος σημαντικότερων προβλημάτων υγείας, τα οποία αν διαγνωσθούν νωρίς μπορεί να προληφθούν.

ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

1. Hatzimouratidis K, Amar E, Eardley I, Giuliano F, Hatzichristou D, Montorsi F, et al. Guidelines on male sexual dysfunction: erectile dysfunction and premature ejaculation. European urology. 2010;57(5):804-14.
2. Lindau ST, Schumm LP, Laumann EO, Levinson W, O'Muircheartaigh CA, Waite LJ. A study of sexuality and health among older adults in the United States. The New England journal of medicine. 2007;357(8):762-74.
3. Gandaglia G, Briganti A, Jackson G, Kloner RA, Montorsi F, Montorsi P, et al. A systematic review of the association between erectile dysfunction and cardiovascular disease. European urology. 2014;65(5):968-78.
4. Taken K, Ekin S, Arisoy A, Gunes M, Donmez MI. Erectile dysfunction is a marker for obstructive sleep apnea. The aging male : the official journal of the International Society for the Study of the Aging Male. 2016;19(2):102-5.
5. Gupta BP, Murad MH, Clifton MM, Prokop L, Nehra A, Kopecky SL. The effect of lifestyle modification and cardiovascular risk factor reduction on erectile dysfunction: a systematic review and meta-analysis. Archives of internal medicine. 2011;171(20):1797-803.
6. Seftel AD, de la Rosette J, Birt J, Porter V, Zarotsky V, Viktrup L. Coexisting lower urinary tract symptoms and erectile dysfunction: a systematic review of epidemiological data. International journal of clinical practice. 2013;67(1):32-45.
7. Maggi M, Buvat J, Corona G, Guay A, Torres LO. Hormonal causes of male sexual dysfunctions and their management (hyperprolactinemia, thyroid disorders, GH disorders, and DHEA). The journal of sexual medicine. 2013;10(3):661-77.
8. Dunn KM, Croft PR, Hackett GI. Association of sexual problems with social, psychological, and physical problems in men and women: a cross sectional population survey. Journal of epidemiology and community health. 1999;53(3):144-8.