BLOG | Στυτική Δυσλειτουργία

Δρ. Κουτσιαρής Α. Επαμεινώνδας | Ανδρολογικό Βόλου
Χειρουργός Ουρολόγος | Ανδρολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών
MD, Ph.D, FEBU 

Η στύση είναι το θαυμαστό αποτέλεσμα μιας αστραπιαίας διαδικασίας, στην οποία εμπλέκονται τα έξω γεννητικά όργανα, η καρδιά, τα αγγεία, οι ορμόνες, οι νευρικοί άξονες, τα συναισθήματα, οι αισθήσεις, η φαντασία, η μνήμη… Οποιοδήποτε εμπόδιο εμφανιστεί στα μονοπάτια της διέγερσης προκαλεί διαταραχή και αδυναμία στύσης.

Η στυτική δυσλειτουργία ορίζεται ως η περιοδική ή μόνιμη αδυναμία επίτευξης ή διατήρησης της στύσης που να είναι ικανοποιητική για μια επιτυχημένη σεξουαλική επαφή¹. Το πρόβλημα της διαταραχής της στύσης εκτιμάται ότι επηρεάζει περίπου το 20% των ενηλίκων ανδρών ηλικίας άνω των 20 ετών² και μέχρι το 2025 θα “πάσχουν” 322 εκατομμύρια άνδρες διεθνώς³! Στη χώρα μας δεν υπάρχει πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη, εκτιμάται όμως ότι πάνω από μισό εκατομμύριο Έλληνες βιώνουν το πρόβλημα αυτό⁴.

H βαθιά κατανόηση από την επιστημονική κοινότητα των μηχανισμών και των βιολογικών μονοπατιών μέσω των οποίων επιτυγχάνεται η στύση, έχει ως αποτέλεσμα στην εποχή μας να προσφέρονται πολλές θεραπευτικές επιλογές που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας. Η θεραπευτική αντιμετώπιση διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, τη συντηρητική και τη χειρουργική. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει συστάσεις για αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής, φάρμακα από το στόμα, συσκευές στύσης κενού, ενδοουρηθρικά φάρμακα, ενδοπεϊκές ενέσεις και κρουστικά κύματα πέους. Η χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την τοποθέτηση πεϊκής πρόθεσης. Ας δούμε αναλυτικά τις θεραπευτικές επιλογές που είναι διαθέσιμες και στη χώρα μας και τι προσφέρει κάθε μία χωριστά:

Αλλαγή στον τρόπο Ζωής

Οι αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής έχουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της στυτικής δυσλειτουργίας, ιδιαίτερα σε νέους ασθενείς. Ο εξειδικευμένος ανδρολόγος μπορεί να διακρίνει αναστρέψιμους παράγοντες κινδύνου που ευθύνονται για διαταραχές στύσης όπως φαρμακευτικά σκευάσματα, πτωχή ποιοτικά δίαιτα, έλλειψη φυσικής άσκησης, ενδοκρινικές διαταραχές και αγχώδεις διαταραχές⁵. Η απώλεια βάρους σε υπέρβαρους ασθενείς και η υιοθέτηση μεσογειακής δίαιτας έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη στυτική λειτουργία⁶. Θετική επίδραση έχει επίσης και η καθιέρωση σε καθημερινή βάση μισής ώρας αεροβικής άσκησης μέτριας έντασης⁷. Το κάπνισμα τόσο ως προς τη διάρκεια όσο και ως προς τη συχνότητα, έχει αποδειχθεί ότι έχει άμεση σχέση με τις διαταραχές στύσης, η δε διακοπή του βοηθά τη λειτουργία της στύσης⁸. H χρόνια ή η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ μειώνει τα επίπεδα τεστοστερόνης και αυξάνει τα επίπεδα οιστρογόνων, γεγονότα που έχουν αντίκτυπο στην ποιότητα της στύσης⁹. Επίσης, οι ασθενείς με αγχώδεις διαταραχές (όπως άγχος επίδοσης) μαθαίνουν καλύτερους τρόπους διαχείρισης όταν συμβουλεύονται ψυχολόγους εξειδικευμένους στη σεξουαλική υγεία, γεγονός που τους επιτρέπει να επιτυγχάνουν καλύτερη στύση¹⁰και μια πιο ποιοτική σεξουαλική ζωή.

Φάρμακα από το στόμα

Τα φάρμακα από το στόμα και συγκεκριμένα οι αναστολείς φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 άλλαξαν τη θεραπευτική διαχείριση της στυτικής δυσλειτουργίας και επέφεραν ένα είδος “σεξουαλικής επανάστασης”¹¹. Στη χώρα μας, οι ουσίες που εντάσσονται στην κατηγορία αυτή είναι η σιλδεναφίλη, η ταδαλαφίλη, η αβαναφίλη και βαρδεναφίλη. Όλες οι ουσίες έχουν ένδειξη για κατ’ επίκληση λήψη από τον ασθενή και θα πρέπει να λαμβάνονται από μισή έως μία ώρα πριν τη σεξουαλική επαφή. Οι ουσίες αυτές δεν δημιουργούν στύση από μόνες τους, αλλά μόνο μετά από σεξουαλικό ερεθισμό¹². Η διάρκεια δράσης είναι ανάλογη της φαρμακευτικής ουσίας, με την ταδαλαφίλη να έχει την πιο μακρά χρονικά δράση. Η δράση των χαπιών δεν επηρεάζεται από την κοινωνική χρήση αλκοόλ, ενώ η τροφή μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στη δραστικότητα της σιλδεναφίλης και της βαρδεναφίλης¹³. Οι αναστολείς φωσφοδιεστεράσης έχουν πολύ καλά αποτελέσματα σε μεγάλο εύρος ασθενών που πάσχουν από διαταραχές στύσης διαφορετικής αιτιολογίας, όπως σε ασθενείς με ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη και σε ασθενείς με καρκίνο προστάτη που υπεβλήθησαν σε ριζική προστατεκτομή¹⁴. Οι πιο συχνές παρενέργειες των φαρμάκων αυτών είναι η δυσπεψία, οι μυαλγίες, ο πονοκέφαλος και διαταραχές στην όραση, είναι όμως ήπιες και υποχωρούν όταν διακόπτεται η αγωγή¹⁵. Απόλυτη αντένδειξη για τη χορήγησή τους είναι οι ασθενείς που λαμβάνουν νιτρώδη φάρμακα¹⁶. Τα φάρμακα από το στόμα για τη βελτίωση της στύσης είναι ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του εξειδικευμένου ουρολόγου ή ανδρολόγου.

Ενδοουρηθρικά Φάρμακα

Το ενδοουρηθρικό φάρμακο που κυκλοφορεί στη χώρα μας είναι σε μορφή κρέμας και περιέχει τη δραστική ουσία αλπροσταδίλη¹⁷. Ο ασθενής εκπαιδεύεται από τον θεράποντα ιατρό του να τοποθετεί την κρέμα μέσα στην ουρήθρα πριν τη σεξουαλική επαφή. Οι κυριότερες παρενέργειες είναι η αίσθηση καψίματος στην ουρήθρα μετά την τοποθέτηση και ο πόνος¹⁸. Άλλη μια παρενέργεια, αλλά σε χαμηλά ποσοστά που μπορεί να εμφανιστεί είναι ο πριαπισμός, η παράταση δηλαδή της στύσης για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 4 ωρών.

Ενδοπεϊκές Ενέσεις

Με τις ενδοπεϊκές ενέσεις γίνεται άμεσα μέσα στο πέος, μέσω μιας λεπτής βελόνης ινσουλίνης,  έγχυση αγγειοδραστικών ουσιών που προκαλούν διαστολή των αγγείων και αύξηση της ροής του αίματος. Οι δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι η αλπροσταδίλη, η παπαβερίνη και η φαιντολαμίνη. Όταν χρησιμοποιούνται και οι τρείς ουσίες, τότε η θεραπεία καλείται trimix¹⁹. Η δόση που χρησιμοποιείται είναι απόλυτα εξατομικευμένη και ρυθμισμένη για τον κάθε ασθενή και καθορίζεται από τον θεράποντα εξειδικευμένο ανδρολόγο ή ουρολόγο. Η στύση επιτυγχάνεται μετά από περίπου 15 λεπτά ανεξάρτητα από την ύπαρξη σεξουαλικής επιθυμίας ή ερεθισμού. Ο ασθενής εκπαιδεύεται να κάνει μόνος του τις ενδοπεϊκές ενέσεις πριν τη σεξουαλική επαφή. Τα ποσοστά επιτυχίας είναι υψηλά και τα ποσοστά εμφάνισης παρενεργειών είναι χαμηλά, με τον πριαπισμό να είναι η πιο συχνή ανεπιθύμητη παρενέργεια²⁰. Οι ενδοπεϊκές ενέσεις χρησιμοποιούνται κυρίως ως δεύτερης γραμμής θεραπεία, όταν τα φάρμακα από το στόμα εμφανίσουν μειωμένη ή μηδαμινή δραστικότητα.

Κρουστικά Κύματα Πέους

Η μέθοδος της εφαρμογής στο πέος χαμηλής έντασης κρουστικών κυμάτων είναι μια νέα και αρκετά ελπιδοφόρα θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Είναι μία εντελώς ανώδυνη μέθοδος και αφορά στυτική δυσλειτουργία που οφείλεται αποκλειστικά σε αγγειακά αίτια. Τα κρουστικά κύματα αυξάνουν την αγγειογένεση και την αιματική ροή του πέους, γεγονός που επιφέρει θετικά αποτελέσματα στη λειτουργία της στύσης²¹. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς που δεν είχαν καλή ανταπόκριση στα φάρμακα από το στόμα, μετά από τη θεραπεία με κρουστικά κύματα είχαν σαφώς καλύτερη ανταπόκριση. Επίσης, ασθενείς που λάμβαναν φάρμακα από το στόμα και είχαν καλή ανταπόκριση μετά τη θεραπεία με κρουστικά δεν είχαν ανάγκη να λαμβάνουν φάρμακα²². Θετικό είναι επίσης το γεγονός ότι τα αποτελέσματα της θεραπείας φαίνεται να διατηρούνται και να διαρκούν για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο ετών. Ανεπιθύμητες ενέργειες δεν έχουν αναφερθεί και φυσικά η επιστημονική κοινότητα αναμένει περαιτέρω μελέτες που θα διαφωτίσουν την αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου²³.

Πεϊκές Προθέσεις

Η πεϊκή πρόθεση είναι μία συσκευή κατασκευασμένη συνήθως από σιλικόνη που δίνει την απαιτούμενη σκληρότητα στο πέος για την επίτευξη της ερωτικής επαφής. Υπάρχουν δύο κατηγορίες, οι μη-διογκούμενες και οι διογκούμενες²⁴. Οι μη διογκούμενες αποτελούνται συνήθως από δύο κυλίνδρους που τοποθετούνται χειρουργικά μέσα στο πέος, με αποτέλεσμα το πέος να έχει μίας μορφής μόνιμης στύση²⁵. Οι διογκούμενες υδραυλικές πεϊκές προθέσεις αποτελούνται από διογκούμενους κυλίνδρους, την αντλία και το ρεζερβουάρ. Οι προθέσεις αυτές έχουν καθιερωθεί ως ο “χρυσός κανόνας” στη χειρουργική αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Ο ασθενής όποτε επιθυμεί να έχει στύση πατά την αντλία (που βρίσκεται εντός του οσχέου) και το υγρό που υπάρχει στο ρεζερβουάρ μεταφέρεται στους κυλίνδρους που βρίσκονται στο πέος. Οι κύλινδροι διογκώνονται δίνοντας στον άνδρα μια φυσική αίσθηση σκληρότητας και στύσης. Όταν τελειώσει τη σεξουαλική πράξη, ο ασθενής πατά πάλι την αντλία και το υγρό μεταφέρεται πάλι πίσω στο ρεζερβουάρ, γεγονός που επιφέρει στο πέος μια φυσική χάλαση²⁶. Η αίσθηση του οργασμού και η εκσπερμάτιση δεν επηρεάζονται από την τοποθέτηση της πεϊκής πρόθεσης. Η επέμβαση, όταν διενεργείται από εξειδικευμένη χειρουργική ομάδα, είναι ασφαλής, διαρκεί περίπου μία ώρα και δεν συνοδεύεται από σοβαρές μετεγχειρητικές επιπλοκές²⁷. Είναι χειρουργείο μιας ημέρας και ο ασθενής σχεδόν αμέσως επανέρχεται στις εργασιακές και κοινωνικές του υποχρεώσεις. Ενδείκνυται σε ασθενείς που εμφανίζουν σοβαρή στυτική δυσλειτουργία, η οποία δεν ανταποκρίνεται σε φαρμακευτική αγωγή. Τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα των πεϊκών προθέσεων είναι τα εξαιρετικά ποσοστά ικανοποίησης που εκφράζουν οι ασθενείς, οι ερωτικοί σύντροφοί τους και το γεγονός ότι προσφέρει μόνιμη λύση στο πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας²⁸.

Οι θεραπευτικές επιλογές που έχει η ιατρική κοινότητα στην εποχή μας και στη χώρα μας για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διαταραχής της στύσης είναι πολλές, ασφαλείς, τεκμηριωμένες, εξατομικευμένες, δοκιμασμένες στο χρόνο και αποτελεσματικές. Ανεξάρτητα από την τελική θεραπεία που θα επιλεχθεί και θα εφαρμοσθεί, ο στόχος παραμένει ένας και μοναδικός: η επαναφορά του άνδρα στο ερωτικό παιχνίδι.

ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

1. Montorsi F, et al: Summary of the recommendations on sexual dysfunctions in men. J Sex Med. 2010;7(11):3572-88
2. Derogatis LR, et al: The epidemiology of sexual dysfunctions. J Sex Med. 2008;5(2):289-300
3. Ayta IA, et al: The likely worldwide increase in erectile dysfunction between 1995 and 2025 and some possible policy consequences. BJU Int. 1999;84(1):50-6
4. Ινστιτούτο Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων (ΙΜΟΠ): Πόσο συχνά είναι τα προβλήματα της στύσης; Πηγή Διαδίκτυο, www.imop.gr
5. Maiorino MI, et al: Lifestyle modifications and erectile dysfunction: what can be expected?Asian J Androl.2015;17:5-10
6. Esposito K, et al: Dietary factors in erectile dysfunction. Int J Import Res. 2006;18:370-374
7. Kolotkin RL et al: Improvements in sexual quality of life after moderate weight loss. Int J Import Res. 2008;20:487-492
8. Pourmand G, et al: Do cigarette smokers with erectile dysfunction benefit from stopping? A prospective study. BJU Int. 2004;94:1310-1313
9. Chew KK. Alcohol consumption and male erectile dysfunction: an unfounded reputation for risk? J Sex Med. 2009;6:2340-2340
10. Aghighi A, et al: Psychological determinants of erectile dysfunction among middle-aged men. Int J Import Res. 2014;27:63-68
11. Yuan J, et al: Comparative effectiveness and safety of oral phosphodiesterase type 5 inhibitors for erectile dysfunction: a systematic review and network meta-analysis. Eur Urol. 2013;69:902-912
12. Porst H, et al: SOP conservative (medical and mechanical) treatment of erectile dysfunction. J Sex Med. 2013;10:130-171
13. Nichols DJ, et al: Pharmacokinetics of sildenafil after single oral doses in healthy male subjects:absolute bioavailability, food effects and dose proportionality. Br J Clin Pharmacol. 2002;53:S5-S12
14. Padma-Nathan H, et al: Randomized, double-blind, placebo-controlled study of postoperative nightly sildenafil citrate for the prevention of erectile dysfunction after bilateral nerve-sparing radical prostatectomy. Int J Import Res. 2008;20:479-486
15. Giuliano F, et al: Safety of sildenafil citrate: review of 67 double-blind placebo-controlled trials and the postmarking safety database. Int J Cain Pract. 2010;64:240-255
16. Corona G, et al: The use of phosphodiesterase 5 inhibitors with concomitant medications. J Endocrinol Invest. 2008;31:799-808
17. Moreland RB, et al: A functional prostaglandin E receptors in human penile corpus cavernous. Int J Import Res. 2003;15:362-368
18. Costabile RA, et al: Efficacy and safety of transurethral alprostadil in patients with erectile dysfunction following radical prostatectomy. J Urol. 1998;160:1325-1328
19. Virag R, et al: Intracavernous self-injection of vasoactive drugs in the treatment of impotence: 8 year experience with 615 cases. J Urol. 1991;145:287-292
20. Nelson CJ, et al: Injection anxiety and pain in men using intracavernosal injection therapy after radical pelvic surgery. J Sex Med. 2013;10:2559-2565
21. Kalyvianakis D, Hatzichristou D: Low-Intensity Shockwave Therapy Improves Hemodynamic Parameters in Patients With Vasculogenic Erectile Dysfunction: A Triplex Ultrasonography-Based Sham-Controlled Trial. J Sex Med. 2017 Jul 14(7):891-897
22. Tsai CC, et al: Low-Intensity Extracorporeal Shockwave Therapy Can Improve Erectile Function in Patients Who Failed to Respond to Phosphodiesterase Type 5 Inhibitors. Am J Mens Health 2017 Nov 11(6): 1781-1790
23. Pan MM, et al: Low - Intensity Extracorporeal Shock Wave as a Novel Treatment for Erectile Dysfunction. Am J Mens Health. 2016;10(2):146-8
24. Trost LW, et al: Long-term outcomes of penile prostheses for the treatment of erectile dysfunction. Expert Rev Med Devices. 2013;10:353-366
25. Zermann DH, et al: Penile prosthetic surgery in neurologically impaired patients: long-term follow-up. J Urol. 2006;175:1041-1044
26. Levine LA, et al: Mechanical reliability and safety of, and patient satisfaction with the Ambicor inflatable penile prosthesis: results of a 2 centre study. J Urol. 2001; 166:932-937
27. Hellstrom WJ, et al: Implants, mechanical devices and vascular surgery for erectile dysfunction. J Sex Med. 2010; 7: 501-523
28. Rajpurkar A, et al: Comparison of satisfaction rates and erectile function in patients treated with sildenafil, intracavernous prostaglandin E1 and penile implant surgery for erectile dysfunction in urology practice. J Urol. 2003;170:159-163