BLOG | Ογκολογία

Κατσιάκης Νικόλαος, Γενικός Χειρούργος - Χειρούργος Μαστού

Οι δυσκολίες στη διάγνωση και τη θεραπεία

Είναι φανερό πως η έξαρση του κορονοϊού έχει επηρεάσει και τις γυναίκες με καρκίνο μαστού, σε όλους τους τομείς. Και παρόλο που τα περισσότερα μεγάλα ογκολογικά κέντρα παγκοσμίως έχουν προσπαθήσει να δημιουργήσουν και να εφαρμόσουν κάποια πρωτόκολλα παρακολούθησης, είναι γεγονός πως η πανδημία μάς βρήκε απροετοίμαστους.

Η πανδημία Covid-19 έχει αλλάξει ραγδαία την αντιμετώπιση του καρκίνου τον τελευταίο χρόνο. Τα περισσότερα τακτικά χειρουργεία ασθενών με κακοήθειες καθυστερούν, προκειμένου να διατεθούν πόροι στη μάχη κατά του φονικού ιού. Οι ίδιοι οι ασθενείς, πολλές φορές, αλλά και οι θεράποντες ιατροί τους, ζυγίζουν προσεκτικά τα οφέλη και τους κινδύνους από την επίσκεψη σε μια δομή υγείας (ιδιαίτερα αν αφορά σε νοσοκομείο που φιλοξενεί ασθενείς με Covid-19), αλλά και τις γνωστές επιδράσεις πιθανών θεραπειών (π.χ. της χημειοθεραπείας) στην άμυνα του οργανισμού και στην πρόκληση ανοσοκαταστολής, εν καιρώ πανδημίας.

Πώς η Covid-19 καθυστερεί τη φροντίδα ασθενών με καρκίνο μαστού

Σύμφωνα με τις εντολές του Υπουργείου Υγείας, όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα οφείλουν να καθυστερήσουν ή και να διακόψουν τα προγραμματισμένα περιστατικά, δηλαδή τα χειρουργεία, το screening (τακτικό έλεγχο με μαστογραφία), αλλά και κάθε άλλη πράξη που δεν θεωρείται επείγουσα. Ο στόχος ένας: Να προστατευτούν οι πολίτες από πιθανή έκθεση στον ιό, αλλά και να διασφαλιστούν πόροι (ανθρώπινο δυναμικό, κλίνες, φιάλες αίματος) στη μάχη κατά της πανδημίας.

Εμείς, οι γιατροί, αξιολογούμε πλέον κάθε περιστατικό και ανάλογα με την πιθανότητα να νοσήσει βαρύτερα, σε περίπτωση μόλυνσης από τον ιό. Έτσι, είμαστε διπλά επιφυλακτικοί σε ανθρώπους που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, και προσπαθούμε αυτά τα περιστατικά να τα διαχειριστούμε ενδεχομένως διαφορετικά από γυναίκες μικρότερου ρίσκου.

Οι νοσοκομειακές δομές και τα τακτικά ιατρεία έχουν, επίσης, διαφοροποιήσει τον σχεδιασμό τους. Τα αυστηρότερα μέτρα ασφαλείας (απαγόρευση επισκεπτηρίου, θερμομέτρηση πριν την είσοδο, χρήση μάσκας παντού, είσοδος σε ασθενείς και έναν συνοδό μόνο με αρνητικό τεστ Covid-19) είναι πλέον ρουτίνα. Τα ιατρικά ραντεβού περιορίζονται μόνο στα πιο επείγοντα και τα μεσοδιαστήματα μεταξύ των ραντεβού έχουν αυξηθεί, δίνοντας χρόνο για απολύμανση των επιφανειών και αποφυγή συνωστισμού.

Επιπλέον, στα χειρουργεία προηγούνται οι πιο επιθετικές μορφές καρκίνου, με αποτέλεσμα γυναίκες με μικρούς και «ήσυχους» βιολογικά όγκους να μετατίθενται για αργότερα. Νέοι τρόποι επικοινωνίας έχουν αναδυθεί (τηλεφωνικά ραντεβού ή βιντεοκλήσεις) και οι ίδιες οι νοσηλείες ασθενών έχουν βραχυνθεί.

Ποιες γυναίκες με καρκίνο μαστού κινδυνεύουν περισσότερο από Covid-19

Είναι γνωστό πλέον πως οι περισσότερες λοιμώξεις από SARS CoV2 εξελίσσονται με ήπια συμπτώματα που δεν απαιτούν νοσηλεία ή ιδιαίτερη θεραπεία, ενώ αρκετές είναι εντελώς ασυμπτωματικές.

Ενώ, όμως, είναι γνωστό πως οι γυναίκες με ενεργό κακοήθεια έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρές επιπλοκές σε περίπτωση μόλυνσης, δεν είναι ακόμα απόλυτα ξεκάθαρο αν αυτό ισχύει και για περιπτώσεις με ιστορικό καρκίνου στο παρελθόν. Ο ίδιος ο καρκίνος προκαλεί ανοσοκαταστολή και θεωρείται πλέον συστηματική νόσος, επηρεάζοντας πολλαπλά συστήματα, και όχι μόνο το όργανο στο οποίο έχει εμφανιστεί.

Οι ακόλουθες θεραπευτικές επιλογές επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού:

• Η ίδια η χειρουργική επέμβαση προκαλεί ανοσοκαταστολή, η οποία, ανάλογα με τον τύπο και τη βαρύτητα του χειρουργείου, διατηρείται για μερικές εβδομάδες.
• Όλα τα χημειοθεραπευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Τυπικά, η άμυνα επανέρχεται σε λίγους μήνες μετά από τη διακοπή της χημειοθεραπείας, αλλά ο χρόνος διαφέρει από οργανισμό σε οργανισμό. Επιπλέον, αν κάποιος έχει λάβει χημειοθεραπεία στο παρελθόν, δεν είναι γνωστό αν αυτό αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σοβαρή Covid 19.
• Συγκεκριμένες στοχευμένες θεραπείες που χρησιμοποιούνται σε ασθενείς με προχωρημένη ορμονοευαίσθητη νόσο.
• Η ανοσοθεραπεία σπάνια μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στους πνεύμονες, αυξάνοντας τον κίνδυνο για ευπάθεια σε πιθανή λοίμωξη από τον ιό.
• Η κλασική ορμονοθεραπεία που λαμβάνουν αρκετές γυναίκες για 5 ή και 10 χρόνια, δεν θεωρείται πως επηρεάζει την άμυνα του οργανισμού.

Εκτός των θεραπειών, υπάρχουν και συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών που κινδυνεύουν περισσότερο από σοβαρή νόσο:

• Η ηλικία 65 ετών και άνω. Όσο μεγαλύτερη η ηλικία, τόσο μεγαλύτερος και ο κίνδυνος.
• Ιστορικό σοβαρής καρδιοπάθειας.
• Ιστορικό χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ).
• Ιστορικό διαβήτη τύπου 2, χρόνιας νεφρικής νόσου ή αιματολογικού νοσήματος.
• Παχυσαρκία
• Κάπνισμα

Πώς μπορούμε να προστατευθούμε από πιθανή λοίμωξη Covid-19

Πέρα από τα γνωστά πλέον μέτρα (χρήση μάσκας, αποφυγή συνωστισμού, απολύμανση χεριών και επιφανειών, αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων), έχει βρεθεί πως η άσκηση επιδρά θετικά στην προστασία από σοβαρή νόσο.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει συνολικά μέσα στην εβδομάδα σωματική δραστηριότητα μέτριας έντασης διάρκειας 150 λεπτών (που ισοδυναμούν με περίπου 30 λεπτά την ημέρα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας) ή υψηλής έντασης διάρκειας 75 λεπτών, ή συνδυασμό αυτών.

Ο σωστός ύπνος, επίσης, ενισχύει τον οργανισμό μας. 8 ώρες μάς αναζωογονούν και ξεκουράζουν τα συστήματά μας.

Επιπλέον, η σωστή διατροφή προστατεύει από τη νόσο και ενισχύει την άμυνα. Τροφές που καλό είναι να προτιμώνται:

• Πολλά φρούτα και λαχανικά καθημερινά.
• Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και βιταμίνες.
• Φρέσκες τροφές, και πλούσιες σε προβιοτικά και ω3 λιπαρά.
• Αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων.
• Άφθονο νερό και φυσικοί χυμοί.
• Αποφυγή αλκοόλ, αναψυκτικών και ζάχαρης γενικότερα.

Εμβόλιο: Να το κάνω και, αν ναι, ποιο;

Κλείνοντας , η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι απλή, σαφής και δεν επιδέχεται σοβαρής αμφισβήτησης: Ναι στο εμβόλιο. Το εμβόλιο μειώνει τη μετάδοση και προστατεύει από σοβαρή νόσο, από την εισαγωγή στο νοσοκομείο και από θάνατο από Covid 19. Είναι ασφαλές, με ελάχιστες παρενέργειες. Στο δε ερώτημα «ποιο εμβόλιο;», η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Το πρώτο διαθέσιμο.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

1. Management of Breast Cancer During the COVID-19 Pandemic: A Stage -and Subtype- Specific Approach, Sheng et al, JCO Oncol Pract, Oct 2020
2. Special Report: COVID-19’s Impact on Breast Cancer Care, Breastcancer.org
3. Υπουργείο Υγείας, Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας, Γενική Δ/νση Δημόσιας Υγείας και Ποιότητας Ζωής, Δ/νση Δημόσιας Υγείας και Υγιεινής Περιβάλλοντος
4. ΕΟΠΕ - Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας

Covid19&BC_Blog_05/2021