BLOG | Δυσλιπιδαιμία

Δρ. Ιωάννης Παληός, M.D., Ph.D., Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής ΜT Καρδιάς, Metropolitan Hospital

Η δυσλιπιδαιμία μπορεί «να χτυπήσει την πόρτα» στον καθένα από εμάς, αποτελώντας μάλιστα προδιάθεση και για ενδεχόμενο καρδιαγγειακό νόσημα. Κι όμως, με τις κατάλληλες προσαρμογές στον τρόπο ζωής μας, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισής της.

Ως δυσλιπιδαιμία ορίζεται η ύπαρξη αυξημένων συγκεντρώσεων χοληστερόλης και λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας (LDL-C) ή τριγλυκεριδίων, ή μειωμένων επιπέδων χοληστερόλης λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας (HDL-C) στο αίμα.

Οι σοβαρές καταστάσεις δυσλιπιδαιμίας συνήθως προκαλούνται από γενετικές διαταραχές που επηρεάζουν τον μεταβολισμό της χοληστερόλης. Ωστόσο, η σοβαρή δυσλιπιδαιμία μπορεί, επίσης, να είναι συνέπεια κάποιας άλλης συστηματικής νόσου, ή να προκαλείται από αυτήν.

Οδηγίες για τη διάγνωση, την αξιολόγηση και τη θεραπεία της δυσλιπιδαιμίας υπάρχουν στην έκθεση της Επιτροπής Θεραπείας Ενηλίκων (Adult Treatment Panel, ATP) III του Εθνικού Προγράμματος Εκπαίδευσης για τη Χοληστερόλη (National Cholesterol Education Program, NCEP) των ΗΠΑ. Η έκθεση αυτή αναγνωρίζει τη σημασία της αλλαγής του τρόπου ζωής για τη θεραπεία της δυσλιπιδαιμίας.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες περιλαμβάνουν συστάσεις για αυξημένη σωματική δραστηριότητα και μείωση του σωματικού βάρους, αν αυτό είναι απαραίτητο. Ωστόσο, οι περισσότερες δυσλιπιδαιμίες απαιτούν, εκτός από την τροποποίηση της διατροφής και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας ή της τακτικής άσκησης, φαρμακευτική θεραπεία. Παρόλα αυτά, η σωματική άσκηση είναι σημαντική για τον έλεγχο των άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακές νόσους και πρέπει να αποτελεί βασική συνιστώσα ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Διατροφή

Εξαιρώντας τους γενετικούς και παθολογικούς παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε δυσλιπιδαιμία, ο σύγχρονος τρόπος ζωής μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση της δυσλιπιδαιμίας.

Ειδικά η τρέχουσα περίοδος βρίσκει τους περισσότερους ανθρώπους πολύ πιεσμένους, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται και οι επιλογές τους στη διατροφή:

• Στριμωγμένους οικονομικά, άρα κάνουν πιο φθηνές επιλογές στο φαγητό.
• Πιεσμένους ψυχολογικά (και) λόγω πανδημίας, άρα «το ρίχνουν» στη συναισθηματική υπερφαγία, στα γλυκά κ.λπ.

Η διατροφή μας, όμως, παίζει σπουδαίο ρόλο στην εμφάνιση δυλιπιδαιμίας, γι’ αυτό και θα πρέπει να δώσουμε μεγάλη προσοχή σε αυτήν, κάνοντας τις κατάλληλες προσαρμογές, ώστε να προστατευτούμε:

Η κατάλληλη διατροφή χαμηλών λιπαρών και η απώλεια σωματικού βάρους μειώνουν τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια, αλλά και το σάκχαρο και την αρτηριακή πίεση. Καλό είναι, επομένως, να αποφεύγουμε τις τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά, όπως τα αλλαντικά, οι τηγανητές πατάτες, τα τηγανητά κρέατα (π.χ. μπέικον), τα λουκάνικα, το βούτυρο, τις μαργαρίνες, τις λιπαρές κρέμες γάλακτος, τα τσιπς και τα γαριδάκια. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγονται οι μεγάλες δόσεις από τα γλυκά σνακ, όπως σοκολατίνες, πάστες, κρουασάν, γεμιστά μπισκότα, σφολιάτες κ.λπ.

Αντίθετα, θα πρέπει να προσπαθούμε να καταναλώσουμε τρόφιμα πλούσια σε Ω3 και Ω6 λιπαρά οξέα. Ενδεικτικά, τέτοια τρόφιμα είναι ο σολομός, η σαρδέλα, τα καρύδια και ο λιναρόσπορος. Θεμιτό είναι, δε, να καταλαλώνουμε τρόφιμα πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά, όπως το αγνό παρθένο ελαιόλαδο και τα αμύγδαλα, καθώς και φυτικές ίνες, όπως τα πράσινα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια και τα δημητριακά ολικής άλεσης.

Άσκηση

Η σωματική άσκηση είναι πολύ σημαντική τόσο από πλευράς πρόληψης, όσο και από πλευράς θεραπείας στα άτομα με δυσλιπιδαιμία.  

Γενικά, η άσκηση ωφελεί τον ανθρώπινο οργανισμό με πολλούς τρόπους:

• Δυναμώνει την καρδιά και βελτιώνει τη σωματική αντοχή.
• Μειώνει τα επίπεδα της “κακής” LDL και αυξάνει τα επίπεδα της “καλής” HDL χοληστερίνης στο αίμα.
• Μειώνει την αρτηριακή πίεση και το σωματικό βάρος.
• Βελτιώνει τον μεταβολισμό της γλυκόζης και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Ακόμη και σε άτομα πάσχοντα από δυλιπιδαιμία μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά, εφόσον αυτή γίνει υπό τις απαραίτητες προϋποθέσεις σχετικά με τη συχνότητα, την ένταση, το είδος και τη διάρκεια αυτής. Η συχνότητα της αερόβιας άσκησης (περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση, ποδήλατο, κ.λπ.) θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 5 ημέρες ανά εβδομάδα για μεγιστοποίηση της θερμιδικής δαπάνης.

Η ένταση της αερόβιας άσκησης θα πρέπει να ισοδυναμεί με το 40-75% της καρδιακής εφεδρείας, δηλαδή της θεωρητικής μέγιστης προβλεπόμενης καρδιακής συχνότητας για την ηλικία μας (συνήθως αυτή συμβατικά εκφράζεται ως «220 μείον η ηλικία μας») και η χρονική διάρκεια ιδανικά θα πρέπει να είναι 30-60 λεπτά/ημέρα. Ωστόσο, για απώλεια ή διατήρηση της απώλειας βάρους, συνιστώνται τουλάχιστον 50 λεπτά καθημερινά.

Εν κατακλείδι, η δυσλιπιδαιμία αποτελεί βασικό, αλλά και τροποποιήσιμο προδιαθεσικό παράγοντα εκδήλωσης καρδιοαγγειακής νόσου. Χαρακτηρίζεται από τις μη φυσιολογικές συγκεντρώσεις λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών στο αίμα. Πέρα από τη φαρμακευτική αγωγή που διαδραματίζει βασικό ρόλο στη θεραπεία της, έχει μεγάλη σημασία η αλλαγή του τρόπου ζωής με την τροποποίηση της διατροφής και την εισαγωγή της τακτικής σωματικής άσκησης για την αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας, αλλά και για τη διατήρηση της καλής σωματικής υγείας γενικότερα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. 22018 AHA/ACC/AACVPR/AAPA/ABC/ACPM/ADA/AGS/APhA/ASPC/NLA/PCNA Guideline on the Management of Blood Cholesterol: Executive Summary - A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines
2. 2013 Third Report of the Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III, or ATP III) presents the National Cholesterol Education Program (NCEP) updated recommendations on cholesterol testing and management.
3. 2013 AHA/ACC Guideline on Lifestyle Management to Reduce Cardiovascular Risk: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines
4. 22013 AHA/ACC/TOS Guideline for the Management of Overweight and Obesity in Adults: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Society

PI.DIS. 11.2020