BLOG | Σακχαρώδης Διαβήτης

Μπουγουλιά Μαρία- Ενδοκρινολόγος

Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) είναι μια μεταβολική διαταραχή και αποτελεί ένα από τα συχνότερα χρόνια νοσήματα.

Το πιο ανησυχητικό στοιχείο, είναι ότι ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη στην Ελλάδα έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Επίσης, ο διαβήτης τύπου 2 προσβάλλει πλέον όλο και μικρότερες ηλικίες νέους και παιδιά.

Όλα αυτά τα άτομα είναι ή επιθυμούν να ανήκουν στο εργατικό δυναμικό της χώρας. Η εξασφάλιση εργασίας είναι πιο έντονη τα τελευταία χρόνια της κρίσης στην χώρα μας και τώρα μετά την ανακήρυξη της πανδημίας με τον COVID 19 το πρόβλημα γίνεται εντονότερο.

Πώς το είδος της εργασίας μας επηρεάζει την πορεία του ΣΔτ2

Ο διαβήτης συνήθως δεν επηρεάζει την ικανότητα ενός ατόμου να κάνει μια συγκεκριμένη δουλειά. Το 1984 η Αμερικανική Εταιρεία Μελέτης του Σακχαρώδη Διαβήτη διακήρυξε, ότι  κάθε άτομο με διαβήτη-είτε κάνει ινσουλίνη, είτε όχι- θα πρέπει να είναι κατάλληλο για οποιαδήποτε εργασία, για την οποία διαθέτει τα προσόντα (5,6).

Γενικώς, τα άτομα με ΣΔ2 τα οποία εργάζονται και έχουν ήπιο και καλά ρυθμισμένο διαβήτη δεν κινδυνεύουν να έχουν επιπλοκές από την νόσο.

Ωστόσο, ορισμένοι τύποι εργασίας για τους ασθενείς με ΣΔτ2 λόγω της φύσης της εργασίας μπορεί να οδηγήσουν τους ασθενείς σε πτωχό γλυκαιμικό έλεγχο και έναρξη επιπλοκών.

Ο τρόπος ζωής που υιοθετούν αυτοί οι εργαζόμενοι, μπορεί να ενισχύσει την απορρύθμιση του διαβήτη. Σε πολλές περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι αναλαμβάνουν εργασία με πολλές ημέρες χωρίς διακοπή, πολλές δουλειές, εργασία με βάρδιες, που συνεπάγονται δυσκολίες να υιοθετήσουν υγιείς συνήθειες ζωής. Αυτά έχουν αποδειχθεί ότι είναι επιβλαβή για την υγεία των ανθρώπων, καθιστώντας τα ευαίσθητα σε χρόνια προβλήματα (7,8)

Ένα, επίσης, σημαντικό πρόβλημα είναι το εργασιακό άγχος το οποίο επηρεάζει τους παράγοντες του τρόπου ζωής, με επακόλουθο τη μη καλή ρύθμιση του διαβήτη.

Το υψηλότερο άγχος μπορεί, επίσης, να διαταράξει τον ύπνο και να οδηγήσει σε κακή ψυχική υγεία, η οποία με τη σειρά της μπορεί να συμβάλει σε αλλαγές στο βάρος και τα επίπεδα ινσουλίνης και να επηρεάσει  τον διαβήτη (9,10,11).

Τα υψηλά επίπεδα στρες μπορεί να προκαλέσουν ένα άτομο να ασχοληθεί με ανθυγιεινές συνήθειες στον τρόπο ζωής. Αυτές οι συνήθειες τρόπου ζωής μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ή απορρύθμισης διαβήτη. Ο διαβητικός εργαζόμενος μπορεί να:

• διατρέφεται με κακής και ανθυγιεινής ποιότητας διατροφή
• να έχει χαμηλά επίπεδα άσκησης
• να καπνίζει
• να κάνει υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Επιπλέον, το άγχος επηρεάζει το ορμονικό σύστημα. Το άγχος μπορεί να ενεργοποιήσει τον άξονα υποθάλαμο – υπόφυση- επινεφριδία και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ορμονικές αλλαγές, όπως υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης και χαμηλότερα επίπεδα ορμονών φύλου. Τα επίπεδα αυτών των ορμονών επηρεάζουν τα επίπεδα ινσουλίνης (12).

Η κορτιζόλη είναι συνήθως γνωστή ως ορμόνη του στρες. Μπορεί επίσης να διεγείρει την παραγωγή γλυκόζης στο σώμα και να αυξήσει το σάκχαρο στο αίμα ενός ατόμου αλλά και να αυξήσει την αναλογία του πηλίκου μέσης προς ισχία (waist to hip ratio). Αυτή η αύξηση σημαίνει κεντρικού τύπου παχυσαρκία με επακόλουθο την αύξηση  του παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα(12).

Το χρόνιο στρες, επίσης, μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα οι διαβητικοί να είναι περισσότερο επιρρεπείς σε ιώσεις και λοιμώξεις. (13)

Εξίσου σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η εργασία με βάρδιες και το μεταβαλλόμενο ωράριο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, διαταράσσεται ο φυσιολογικός ρυθμός του ύπνου, των γευμάτων και ίσως της σωματικής δραστηριότητας, επηρεάζοντας την τήρηση των ωραρίων των γευμάτων και της χορήγησης της φαρμακευτικής αγωγής. Το σταθερό ωράριο εργασίας κάνει ευκολότερο τον έλεγχο του σακχάρου. Ένα άτομο με ΣΔ2 μπορεί να επιλέξει μια δουλειά με ασταθές ωράριο ή με βάρδιες, αλλά θα πρέπει να γίνει προσεκτικότερο στον προγραμματισμό του. Πότε θα φάει, πότε θα ασκηθεί και να μπορέσει να προσαρμόσει το σχήμα της θεραπείας και τα γεύματά σύμφωνα με το ωράριο εργασίας κατόπιν συμβουλής του θεράποντα ιατρού, ο οποίος θα προσαρμόσει την θεραπευτική αγωγή σύμφωνα με τρόπο ζωής και  με το ωράριο της εργασίας

Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης του ΣΔτ2

Η φροντίδα της υγείας του ατόμου με διαβήτη δεν είναι μόνο κοινωνική, αλλά και ατομική υποχρέωση που προϋποθέτει κατάλληλη εκπαίδευση. Η εκπαίδευση είναι ένα δραστικό, αλλά υποτιμημένο θεραπευτικό εργαλείο. Η εκπαίδευση παρέχεται από τον θεράποντα γιατρό, από τους συλλόγους των διαβητικών, οι οποίοι πραγματικά προσφέρουν εξαιρετικό έργο, μέσω του διαδικτύου, από έγκυρα site κλπ. Αφορά κυρίως:

• Την αναγνώριση συμπτωμάτων υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας και αντιμετώπισή τους
• Τις διατροφικές επιλογές: ποιότητα – ποσότητα – ωράρια
• Την άσκηση: είδη – συχνότητα – διάρκεια – προϋποθέσεις
• Tη σωστή μέτρηση του σακχάρου αίματος και της πίεσης
• Τον συχνό έλεγχο του σωματικού βάρους
• Tην έγκαιρη αναγνώριση των μακροχρόνιων επιπλοκών
• Tην προσαρμογή των δόσεων των φαρμάκων και της ινσουλίνης ανάλογα με τα επίπεδα του σακχάρου

Τη διαχείριση του άγχους και των έκτακτων καταστάσεων όπως ο πυρετός, οι ιώσεις, οι φλεγμονές, οι μικροτραυματισμοί ή τα ταξίδια και οι αλλαγές ωραρίων και συνθηκών εργασίας.

Ως εκ τούτου, ο διαβητικός εργαζόμενος θα πρέπει να λαμβάνει και την ευθύνη της υγείας του ώστε να αποφευχθούν μελλοντικές και μακροχρόνιες επιπλοκές αλλά και να έχει καλή ποιότητα ζωής

Στον εργασιακό χώρο ένας διαβητικός ασθενής μπορεί να έχει μαζί του μερικές προμήθειες. Δηλαδή για παράδειγμα, ένα σνακ, ένα χυμό για τυχόν εμφάνιση υπογλυκαιμίας. Ο κίνδυνος της υπογλυκαιμίας αφορά κυρίως ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή με υπογλυκαιμικά δισκία-σουλφονυλουρίες και τους ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς.  Επίσης, καλό είναι να υπάρχει κάποιος συνάδελφος που είναι διατεθειμένος να μάθει να αναγνωρίζει τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας για να μπορέσει να βοηθήσει αν καταστεί ανάγκη.

Διαχείριση θυμού

Τα άτομα με διαβήτη που αισθάνονται θυμωμένοι στον εργασιακό χώρο πρέπει να προσπαθήσουν να διαχειριστούν τον θυμό τους, ώστε να μην τους καταβάλλει και τους απορρυθμίζει.

Στρατηγικές μείωσης του στρες

Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (American Psychological Association) προτείνει τις ακόλουθες στρατηγικές μείωσης του στρες:

• Ασκηθείτε όσο το δυνατόν συχνότερα, όπως για 20 λεπτά με τα πόδια, τρέξιμο ή κολύμπι.
• Χαμογελάστε και γελάτε για να απελευθερώσετε το άγχος από τους μυς του προσώπου.
• Ζητήστε κοινωνική υποστήριξη από φίλο ή μέλος της οικογένειας.

Εάν η εργασία του διαβητικού ασθενούς προϋποθέτει χρήση αυτοκινήτου, τότε καλό είναι κάθε φορά που μπαίνει στο αυτοκίνητο ο οδηγός –διαβητικός με ΣΔ2 που κάνει χρήση ινσουλίνης για να κάνει ένα ταξίδι να μετράει το σάκχαρό του και σε περίπτωση που είναι χαμηλό να λαμβάνει κάποιον υδατάνθρακα, ώστε να αποφευχθεί η υπογλυκαιμία. Επίσης, δεν θα πρέπει να οδηγεί πάνω από 2 ή 3 ώρες. Θα πρέπει να κάνει στάσεις και να μετράει το σάκχαρό του. Σε μακρινά ταξίδια καλό είναι να υπάρχει και συνοδηγός για να αναλάβει αυτός, όταν υπάρχουν μεγάλα θέματα. Αλλά και ο συνοδηγός οφείλει να είναι ενημερωμένος για την κατάσταση του οδηγού για να μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

Άτομα που πάσχουν από διαβήτη μπορεί να υπάρχουν σε διάφορους χώρους. Δεν συντρέχει κανένας λόγος ένας διαβητικός να μην έχει μια πετυχημένη καριέρα, λόγω της πάθησης του.

Ωστόσο, η καλή γλυκαιμική ρύθμιση απαιτείται για την επίτευξη των στόχων όπως και κάθε εργαζόμενου.

Βιβλιογραφία 

1.Panagiotakos DB, Pitsavos C, Skoumas Y, Lentzas Y, Stefanadis C. Five-year incidence of type 2 diabetes mellitus among cardiovascular disease-free Greek adults: findings from the ATTICA study. Vasc Health Risk Manag 2008; 4: 691-8.
2. Ελληνικά Διαβητολογικά Χρονικά 27, 4: 190-201, 2014 Πρόληψη, διάγνωση και διαχείριση του Σακχαρώδους Διαβήτη στην Ελλάδα: μια βιβλιογραφική ανασκόπηση
3.Σελιδα υπουργείου υγείας: https://www.moh.gov.gr/articles/news/1473-pagkosmia-hmera-diabhth
4. Δελτίο τύπου 12-12-2019 ΠΑΣΣΑΣΔΙΑ
5. Diabetes and Employment. American Diabetes Association. Diabetes Care 2010 Jan; 33(Supplement 1): S82-S86.
6. Diabetes and Employment. American Diabetes Association. Diabetes Care 2014 Jan; 37(Supplement 1): S112-S117
7. Shi FY, Du Q, Liu YY, Gao ZX, Qin LP, Song Y, Jia FY. [An epidemiologic study of diabetes mellitus in employees of Baotou Iron and Steel Company]. Zhonghua Yu Fang Yi Xue Za Zhi [Chin J Prev Med.] 2003; 37(5):361-4.
8. Ortiz MCA, Zanetti ML. Survey on risk factors for type-2 diabetes mellitus in an undergraduation school. Rev. Latino-Am. Enfermagem. 2001; 9(3):58-63. Inglês, Português, Espanhol.
9.. Andrews RC, Herlihy O, Livingstone DEW, Andrew R, Walker BR. Abnormal cortisol metabolism and tissue sensitivity to cortisol in patients with glucose intolerance. J Clin Endocrinol Metab. 2002;87(12):5587-5593.
10.. Epel ES, McEwen B, Seeman T, et al. Stress and body shape: Stress-induced cortisol secretion is consistently greater among women with central fat. Psychosom Med. 2000;62(5):623-632.
11. Epel E, Lapidus R, McEwen B, Brownell K. Stress may add bite to appetite in women: A laboratory study of stress-induced cortisol and eating behavior. Psychoneuroendocrinology. 2001;26(1):37-49.
12. Le Min. Functional hypercortisolism, visceral obesity and metabolic syndrome . Endocr Pract. 2016 April ; 22(4): 506–508.
13. Suzanne E.Andy I.M. Hoepelman, Immune dysfunction in patients with diabetes mellitus (DM) FEMS Immunology & Medical Microbiology, Volume 26, Issue 3-4, December 1999, Pages 259–265.
 

MM DIAB 3_2021