BLOG | Σακχαρώδης Διαβήτης
12/03/2021
Σακχαρώδης διαβήτης και διατροφή
Πυξαρά Σουζάνα, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Αλουμανής Κυριάκος, MD, PhD, Ενδοκρινολόγος
Μια σχέση-κλειδί για τη διαχείριση της νόσου. Έχει αποδειχθεί ότι η διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη, αν και συχνά αποτελεί το πιο δύσκολο μέρος του σχεδίου θεραπείας...
Πυξαρά Σουζάνα, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Αλουμανής Κυριάκος, MD, PhD, Ενδοκρινολόγος
Μια σχέση-κλειδί για τη διαχείριση της νόσου
Έχει αποδειχθεί ότι η διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη, αν και συχνά αποτελεί το πιο δύσκολο μέρος του σχεδίου θεραπείας. Διατηρώντας το σωματικό βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα, οδηγείται ο ασθενής στην επίτευξη εξατομικευμένων στόχων γλυκαιμίας, αρτηριακής πίεσης και λιπιδίων, καθώς και στην καθυστέρηση εκδήλωσης των επιπλοκών της νόσου.
Η διαχείριση του τρόπου ζωής αποτελεί μια θεμελιώδη πτυχή στον χειρισμό των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη. Συγκεκριμένα, η εκπαίδευση και η υποστήριξη του ασθενή, η υιοθέτηση της τακτικής σωματικής δραστηριότητας, η διακοπή του καπνίσματος, καθώς και η ψυχολογική και διατροφική υποστήριξη βελτιώνουν τις προοπτικές των ατόμων με διαβήτη.
Η σημασία της εξατομίκευσης
Πιστεύουμε ότι η φροντίδα της υγείας πρέπει να είναι τόσο μοναδική, όσο ο κάθε ασθενής! Ο κάθε ασθενής με διαβήτη στηρίζεται με εξατομικευμένα προγράμματα διατροφής, τα οποία διαμορφώνονται σύμφωνα με τον τρόπο ζωής, με τον βαθμό καρδιαγγειακού κινδύνου και την εκάστοτε φαρμακευτική αγωγή, με σκοπό να επιλέγονται τα θεραπευτικά σχήματα με το μεγαλύτερο δυνατό όφελος.
Επιθυμούμε την επίτευξη και διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, τη διαμόρφωση των διατροφικών αναγκών σύμφωνα με τις προσωπικές και πολιτιστικές προτιμήσεις, και την καθυστέρηση ή την πρόληψη των επιπλοκών του διαβήτη. Δίνουμε πρακτικά εργαλεία για τον καθημερινό προγραμματισμό των γευμάτων και αντιμετωπίζουμε τα εμπόδια που εμφανίζονται, στοχεύοντας στη βελτίωση της γλυκόζης, της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης.
Διατροφή για ασθενείς με διαβήτη - "Διαβάζοντας" τον γλυκαιμικό δείκτη
Η διατροφή για τους πάσχοντες από διαβήτη αποτελείται από τρόφιμα χαμηλά σε κορεσμένα λίπη και απλούς υδατάνθρακες, και υψηλής περιεκτικότητας σε σύνθετους υδατάνθρακες. Προτείνεται η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και ο περιορισμός στην κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων τροφίμων. Συστήνεται η κατανάλωση λιπαρών από ελαιόλαδο και ξηρούς καρπούς, όπως και μέτρια κατανάλωση του κρασιού που είναι γνωστή για τα οφέλη της στην υγεία.
Ο γλυκαιμικός δείκτης (GI) ενός τροφίμου μάς δείχνει πόσο αυξάνονται τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε μια κλίμακα από 0-100 μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου, σε σύγκριση με ένα τρόφιμο αναφοράς (γλυκόζη ή λευκό ψωμί). Όσο ψηλότερα βρίσκεται στην κλίμακα, τόσο περισσότερο επιδρά στον οργανισμό μας.
Τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (>70) είναι τα λευκά μακαρόνια, το λευκό ψωμί και το ρύζι, η πατάτα, το καρπούζι, η ώριμη μπανάνα, το μέλι, οι καραμέλες και η σοκολάτα. Οι παραπάνω τροφές καλό είναι να αποφεύγονται από έναν διαβητικό ασθενή, διότι οι υδατάνθρακές τους απορροφώνται εύκολα από τον οργανισμό και αυξάνουν απότομα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Η ιδιαιτερότητα των υδατανθράκων
Οι υδατάνθρακες, αν και θεωρούνται συχνά ως «κόκκινο πανί» για τα άτομα με διαβήτη, επιβάλλεται να καλύπτουν το 45-60% του συνόλου της ημερήσιας πρόσληψης ενέργειας στη δίαιτα. Αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού και διακρίνονται σε απλούς και σύνθετους υδατάνθρακες:
- Οι απλοί υδατάνθρακες αυξάνουν τα επίπεδα σακχάρου του αίματος άμεσα.
- Οι σύνθετοι υδατάνθρακες διασπώνται στον οργανισμό με πιο αργό ρυθμό και δεν αυξάνουν απότομα το σάκχαρο στο αίμα. Τους συναντάμε κυρίως στα φρούτα, τα λαχανικά και στα αμυλούχα προϊόντα ολικής άλεσης που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες.
Τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να κατανέμουν τους υδατάνθρακες στα γεύματά τους με βάση την υγιεινή διατροφή, τις καθημερινές ανάγκες τους και τις συστάσεις του γιατρού ή του διαιτολόγου τους – ειδικά τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 που ακολουθούν εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλίνης και χρειάζεται να υπολογίζουν συστηματικά το ποσό των υδατανθράκων που καταναλώνουν σε κάθε γεύμα.
Γλυκά και διαβήτης: Μύθοι και αλήθειες
Η ένταξη των γλυκών στο καθημερινό διαιτολόγιο προϋποθέτει τόσο την εφαρμογή του κανόνα του «μέτρου», όσο και τη σωστή κατανομή των σακχάρων στα διάφορα γεύματα της ημέρας.
Τα άτομα με διαβήτη μπορούν να καταναλώνουν γλυκά, αρκεί να μάθουν να κάνουν σωστές επιλογές. Τέτοιες επιλογές είναι τα γλυκά χωρίς ζάχαρη και με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Τα επιδόρπια με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη που υπάρχουν στην αγορά περιέχουν αντί για ζάχαρη κάποιο υποκατάστατο, όπως το φυσικό γλυκαντικό από το φυτό stevia, το οποίο δεν παρέχει θερμίδες.
Έτσι, λοιπόν, η αντικατάσταση της ζάχαρης από «μη θερμιδογόνα» γλυκαντικά, δημιουργούν επιδόρπια χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και χαμηλού γλυκαιμικού φορτίου που δεν αυξάνουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, αποτελώντας ιδανική επιλογή για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.
Κρίσιμη η συνεννόηση ιατρού-ασθενούς
Μεγάλη σημασία έχει η συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό, για να οριστεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή που θα ακολουθήσει ο ασθενής, προτού διαμορφώσει το διαιτολόγιό του.
Σημειωτέον ότι για την αντιμετώπιση του διαβήτη χρειάζεται παρακολούθηση από εξειδικευμένη ομάδα επαγγελματιών υγείας που θα πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων, ανάλογα με τις επιπλοκές της νόσου, αλλά και άλλους επαγγελματίες υγείας, όπως διαιτολόγους, ψυχολόγους και ποδιάτρους.
Το παρακάτω πρόγραμμα αποτελείται κατά 50% από υδατάνθρακες, 20% πρωτεΐνες και 30% λίπη, είναι ενδεικτικό και εξαρτάται από τις ημερήσιες ανάγκες κάθε ασθενούς.
| ΠΡΩΙ |
1 φέτα ψωμί 30 γρ. ολικής αλέσεως ή 2 φρυγανιές ολικής αλέσεως ή 30 γρ. δημητριακά χωρίς ζάχαρη ή ½ κουλούρι Θεσσαλονίκης ολικής αλέσεως |
| ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ | 1 μέτριο φρούτο |
| ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟ |
1 φλιτζάνι ζυμαρικά ή ρύζι ή 1 ½ όσπρια ή 1 φλιτζάνι μαγειρεμένο αρακά ή φασολάκια ή 3 μέτριες πατάτες(μέγεθος αβγού) |
| ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ | 1 μέτριο φρούτο |
| ΒΡΑΔΙΝΟ |
1 φλιτζάνι ζυμαρικά ή 1 ρύζι ή 1 ½ φλιτζάνι όσπρια ή 1 φλιτζάνι μαγειρεμένο αρακά ή φασολάκια ή 3 μέτριες πατάτες (μέγεθος αβγού) |
| ΠΡΟ ΥΠΝΟΥ | 1 μέτριο φρούτο |
Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμόδιου επαγγελματία υγείας.
Βιβλιογραφία
-Standards of Medical Care in Diabetes—2021 Clinical Diabetes: Jan.2021 Volume 39, Supp 1 S14-43.
-Nutrition Therapy for Adults With Diabetes or Prediabetes-2019 Diabetes Care: Apr.2019 Volume 42, Supp S2-6
-Weight Management in Patients with Type 1 Diabetes and Obesity-2017 Current Diabetes Reports: Aug.2017 Volume 92, Supp S32
-Low-glycemic index diets as an intervention for diabetes: a systematic review and meta-analysis-2019 The American Journal of Clinical Nutrition: Oct.2019 Volume 110, Supp 891–902
-Βίνη, Δήμητρα (2019). Σακχαρώδης Διαβήτης και διατροφή (Διπλωματική Εργασία), Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονικη.
PS.2 DIAB 3/2021
