BLOG | Ακμή

Μαρία Βογιατζή, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος

Θεραπεία ακμής ενηλίκων

Η ακμή είναι μια πολυπαραγοντική δερματική πάθηση, γι’ αυτό και δεν υπάρχει μία ενιαία θεραπεία που να μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική σε όλους τους ασθενείς. Κάποιες φορές απαιτούνται συνδυασμοί θεραπειών για την αντιμετώπισή της.

Δεδομένου ότι οι βλάβες της ακμής απαιτούν τουλάχιστον οκτώ εβδομάδες για να ωριμάσουν, θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα θεραπευτικό σχήμα για δύο έως τρεις μήνες πριν αποφασισθεί εάν η θεραπεία αυτή είναι αποτελεσματική.⁽¹⁾

Η φροντίδα του δέρματος είναι ίσως το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την αντιμετώπιση της ακμής.

Υγιεινή του δέρματος – Καλό είναι να πλένει κανείς  το πρόσωπό του μέχρι 2 φορές ημερησίως χρησιμοποιώντας ένα απαλό καθαριστικό προσώπου με σαπούνι και νερό. Μερικοί γιατροί συνιστούν να αποφεύγεται η χρήση σφουγγαριού ή λούφας και αντί αυτού να χρησιμοποιεί απλώς τα χέρια του για να πλύνει κάποιος το πρόσωπό του. Το έντονο πλύσιμο ή τρίψιμο μπορεί να επιδεινώσει την ακμή και να καταστρέψει την επιφάνεια του δέρματος.

Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή παίζει ρόλο στην εξέλιξη της ακμής. Υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες τροφών που επιδεινώνουν την ακμή ή προκαλούν έξαρσή της, σε άτομα που είναι επιρρεπή σε αυτή. ⁽²⁾

Δεν πρέπει να γίνεται προσπάθεια με τα δάκτυλα και τα νύχια να σπάσουν τα σπυράκια, γιατί αυτό μπορεί να επιδεινώσει την ακμή και να προκαλέσει οίδημα και ουλές στο δέρμα. Μπορεί επίσης να προκαλέσει αλλοιώσεις και μολύνσεις.

Ενυδατικές ουσίες - Η χρήση ενυδατικής κρέμας ελαχιστοποιεί την ξηρότητα και το ξεφλούδισμα της επιδερμίδας, οι οποίες είναι συχνές παρενέργειες ορισμένων θεραπειών ακμής. Οι ενυδατικές κρέμες που χαρακτηρίζονται ως "μη ομοιογενείς" είναι λιγότερο πιθανό να φράξουν τους πόρους του δέρματος.

Προστασία από τον ήλιο - Ορισμένες θεραπείες ακμής αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος στο ηλιακό φως (π.χ. ρετινοειδή, δοξυκυκλίνη). Για να ελαχιστοποιηθούν οι βλάβες του δέρματος από τον ήλιο, πρέπει αποφεύγεται η υπερβολική έκθεση σε αυτόν και να χρησιμοποιείται πάντα ευρέος φάσματος αντηλιακό (που εμποδίζει την UVA και UVB ακτινοβολία), με SPF 30 ή και υψηλότερο πριν από την έκθεση στον ήλιο. ⁽³⁾

Σε ασθενείς με ήπια ακμή, αρχικώς, συνιστώνται μη συνταγογραφούμενα προϊόντα. Οι θεραπείες ακμής χωρίς συνταγή μπορεί να περιλαμβάνουν το σαλικυλικό οξύ, το υπεροξείδιο του βενζοϋλίου, το θείο, τα άλφα υδροξυ οξέα, την ανταπαλένη ή το έλαιο δέντρων τσαγιού. Ένας συνδυασμός αυτών των θεραπειών μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικός από τη χρήση ενός προϊόντος και μόνο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση στα προϊόντα ακμής, οπότε για τις τρεις πρώτες ημέρες πρέπει να δοκιμαστούν σε μια μικρή περιοχή του προσώπου.

Εάν δεν υπάρχει βελτίωση μετά από τρεις μήνες χρήσης μη συνταγογραφούμενων προϊόντων ή υπάρχει μέτρια ή σοβαρή ακμή, ο δερματολόγος δίνει συμβουλές και συνταγές σχετικά με τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες.

Μη φλεγμονώδης ακμή - Η μη φλεγμονώδης ακμή προκαλεί λευκούς φαγέσωρες (μπιμπίκια) ή σπυράκια χωρίς ερυθρότητα ή διόγκωση του δέρματος

Ρετινοειδή - Tα τοπικά ρετινοειδή φάρμακα συνιστώνται συχνά για τη μη φλεγμονώδη ακμή. (4)
Τα ρετινοειδή συνήθως χορηγούνται μία φορά την ημέρα, αν και τα άτομα που αναπτύσσουν ερεθισμό του δέρματος μπορούν να μειώσουν αυτή τη συχνότητα σε μέρα παρά μέρα και στη συνέχεια να αυξηθούν όσο είναι ανεκτά με την πάροδο του χρόνου.

Τα περισσότερα ρετινοειδή διατίθενται σε gel ή κρέμα. Τα άτομα με λιπαρό δέρμα προτιμούν τις γέλες, επειδή το αποτέλεσμα είναι λιγότερο λιπαρό, ενώ τα άτομα με ξηρό δέρμα προτιμούν μια κρέμα.

Τα ρετινοειδή μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό του δέρματος. Ταυτόχρονα με τη χρήση τοπικών ρετινοειδών θα πρέπει να εφαρμόζεται αντηλιακό με SPF 30 ή μεγαλύτερο λίγη ώρα πριν από την έκθεση στον ήλιο.

Άλλα προϊόντα ακμής - Άτομα που δεν μπορούν να ανεχθούν ρετινοειδή μπορούν να δοκιμάσουν άλλα τοπικά φάρμακα, όπως σαλικυλικό οξύ, γλυκολικό οξύ ή αζελαϊκό οξύ. Όλες αυτές οι θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της μη φλεγμονώδους ακμής και το αζελαϊκό οξύ μπορεί να μειώσει τη μελάγχρωση του δέρματος που σχετίζεται με την ακμή.

Ήπια έως μέτρια φλεγμονώδη ακμή - Η ήπια έως μέτρια ακμή με κάποια φλεγμονή συνήθως αντιμετωπίζεται με τοπικά ρετινοειδή, τοπικά αντιβιοτικά ή υπεροξείδιο του βενζοϋλίου.

Ένας συνδυασμός φαρμάκων, συνήθως υπεροξειδίου του βενζοϋλίου με τοπικό αντιβιοτικό ή / και ρετινοειδές (π.χ. τρετινοϊνη) ή υπεροξειδίου του βενζοϋλίου με ρετινοειδές (ανταπαλένη), είναι πιο αποτελεσματικός από τη θεραπεία με έναν παράγοντα και μόνο.

Το υπεροξείδιο του βενζοϋλίου - Το υπεροξείδιο του βενζοϋλίου εφαρμόζεται συνήθως δύο φορές την ημέρα. Μπορεί να συνδυαστεί με ένα τοπικό ρετινοειδές, οπότε το υπεροξείδιο του βενζοϋλίου εφαρμόζεται το πρωί και το ρετινοειδές εφαρμόζεται τη νύχτα. Το υπεροξείδιο του βενζοϋλίου μπορεί να ερεθίσει το δέρμα, προκαλώντας μερικές φορές ερυθρότητα και απολέπιση και μπορεί να λευκάνει τα ρούχα, τις πετσέτες, τα κλινοσκεπάσματα και τα μαλλιά.

Τοπικά αντιβιοτικά - Τα τοπικά αντιβιοτικά (κρέμες ή υγρά) ελέγχουν την ανάπτυξη βακτηρίων ακμής και μειώνουν τη φλεγμονή. Τα τοπικά αντιβιοτικά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την ερυθρομυκίνη και την κλινδαμυκίνη.

Μέτρια έως σοβαρή φλεγμονώδης ακμή - Για άτομα με μέτρια έως σοβαρή φλεγμονώδη ακμή εφαρμόζονται είτε αντιβιοτικά από του στόματος ή από του στόματος ρετινοειδή γνωστά ως ισοτρετινοΐνη. Τα τοπικά φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με από του στόματος αντιβιοτικά.

Οι γυναίκες συχνά επωφελούνται από την ορμονική θεραπεία με ειδικά αντισυλληπτικά ιδίως όταν συνυπάρχει σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. ⁽⁵⁾

Τα αντιβιοτικά από το στόμα λειτουργούν για να επιβραδύνουν την ανάπτυξη βακτηρίων που παράγουν ακμή. Εντούτοις, τα από του στόματος αντιβιοτικά μπορεί να έχουν ενοχλητικές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένων της κολπίτιδας στις γυναίκες και των γαστρεντερικών διαταραχών.

Η μινοκυκλίνη είναι από τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα από του στόματος αντιβιοτικά για την ακμή. Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή σε παιδιά κάτω των 9 ετών.

Η ισοτρετινοΐνη από το στόμα είναι μια ισχυρή ουσία που είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη θεραπεία της σοβαρής ακμής. Στους περισσότερους ασθενείς που εφαρμόζεται βελτιώνει σημαντικά την ακμή. Η ισοτρετινοΐνη από το στόμα είναι αποτελεσματική στη θεραπεία των πιο σοβαρών μορφών ακμής.

Η από του στόματος ισοτρετινοΐνη λαμβάνεται συνήθως σε μορφή χαπιού μία ή δύο φορές την ημέρα με τροφή για 20 - 24 εβδομάδες και στη συνέχεια, διακόπτεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ακμή μπορεί αρχικά να επιδεινωθεί πριν βελτιωθεί. Για να μειωθεί ο κίνδυνος αυτής της αρχικής έκρηξης ακμής, η ισοτρετινοΐνη χορηγείται μερικές φορές σε χαμηλότερη δόση για τον πρώτο μήνα θεραπείας. Μετά τη διακοπή της θεραπείας, η βελτίωση μπορεί να συνεχιστεί για έως και πέντε μήνες.

Παρενέργειες και κίνδυνοι - Παρά τα θετικά αποτελέσματά της, η από του στόματος ισοτρετινοΐνη μπορεί να έχει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες και πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή. Η λήψη ισοτρετινοΐνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει αποβολή και απειλητικές για τη ζωή δυσμορφίες στο έμβρυο. Για τους λόγους αυτούς, υπάρχουν αυστηροί κανόνες  για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, τους φαρμακοποιούς και τους ασθενείς σχετικά με τη χρήση και τη συνταγογράφηση της από του στόματος ισοτρετινοΐνης.

Μπορεί να εμφανιστεί μια ποικιλία ανεπιθύμητων ενεργειών που δεν σχετίζονται με την κύηση κατά τη διάρκεια της θεραπείας με ισοτρετινοΐνη.

Ορμονική θεραπεία - Η ορμόνη οιστρογόνο μπορεί να βοηθήσει στην αντιστάθμιση της επίδρασης των ανδρογόνων (ορμόνες υπεύθυνες για την ανάπτυξη της ακμής).

Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται όλα τα από του στόματος αντισυλληπτικά για τη θεραπεία της ακμής. Κάποια μπορεί να επιδεινώσουν την ακμή. Ορισμένοι τύποι ενδομήτριων συσκευών (IUD) και κάποιες ενέσιμες μορφές ελέγχου των γεννήσεων μπορεί επίσης να επιδεινώσουν την ακμή.

Η σπιρονολακτόνη είναι ένα άλλο φάρμακο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ακμής στις γυναίκες. Η σπιρονολακτόνη μειώνει τις επιδράσεις των ανδρογόνων.

Τα οφέλη των αντισυλληπτικών χαπιών και άλλων ορμονικών φαρμάκων μπορεί να μην είναι αισθητά για τους πρώτους 3-6 μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας. Η θεραπεία με ορμονικά φάρμακα δεν συνιστάται σε καμία περίπτωση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Ακμή και εγκυμοσύνη - Πολλές θεραπείες ακμής δεν είναι ασφαλείς για χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι γυναίκες που είναι έγκυες ή σκοπεύουν να μείνουν έγκυες πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο διακοπής όλων των θεραπειών ακμής για το χρονικό διάστημα που θα τους ορίσει ο γιατρός τους πριν την έναρξη της εγκυμοσύνης. Εάν η θεραπεία ακμής είναι απαραίτητη, πρέπει να συζητηθούν όλα τα θέματα με το δερματολόγο. ⁽⁶⁾

Άλλες θεραπευτικές επιλογές αποτελούν :

1. Η δερμοαπόξεση με κρυστάλλους είναι μία άριστη μέθοδος για την αναζωογόνηση, την ανάπλαση και τον καθαρισμό του προσώπου. Απλή, σύντομη, μιας που δε διαρκεί περισσότερο από 10 - 15 λεπτά, ανώδυνη και ταυτόχρονα αποτελεσματική. Άριστη ιδίως για ασθενείς με φαγεσωρική ακμή, διεσταλμένους πόρους, υπερβολική παραγωγή σμήγματος, αλλά και για αυτούς που επιδιώκουν ανάπλαση, τόνωση, λάμψη και αναζωογόνηση του δέρματος. Ο ασθενής επιστρέφει άμεσα στην καθημερινότητά του χωρίς ερεθισμούς.

2. Τα peelings ή απολέπιση µε χηµικά ή µηχανικά (δερµοαπόξεση – peelings µε κρυστάλλους) µέσα σηµαίνει την εφαρµογή στο δέρµα ενός ή περισσότερων αποφολιδωτικών παραγόντων, µε αποτέλεσµα την καταστροφή τµήµατος του δέρµατος και εν συνεχεία, την αναγέννησή του µε δηµιουργία νέου ιστού. ∆ιακρίνονται σε επιφανειακά, µέσου βάθους και βαθιά. ⁽⁷⁾

Τα στάδια εφαρµογής περιλαµβάνουν:

• • Προετοιµασία του δέρµατος για 1-2 εβδοµάδες προ του peeling µε κατάλληλες κρέµες
  • Εφαρµογή των διαλυµάτων Peelings (οξέα φρούτων, σαλικυλικό οξύ, ρεζορκινόλη, τριχλωροξικό οξύ, πυρουβικό οξύ κ.ά.)
  • Χρήση αντιφλογιστικών, µαλακτικών και αντηλιακών κρεμών τις ηµέρες που ακολουθούν
  • Καθαρισµός – αφαίρεση του σµήγµατος µε αλκοόλη και ακετόνη
  • Τερµατισµός του peeling µε εξουδετέρωση

Οι  ανεπιθύµητες ενέργειες είναι σπάνιες και περιλαµβάνουν αλλοιώσεις της χροιάς του δέρµατος, λοιµώξεις, αλλεργικές αντιδράσεις, εξανθήµατα που µοιάζουν µε ακµή, επίµονο ερύθηµα και ουλές.

Οι συνεδρίες γίνονται σε µηνιαία ή τριµηνιαία βάση ανάλογα µε την ένταση του προβλήµατος. Τα νεκρά και κατεστραµµένα στρώµατα του δέρµατος αντικαθίστανται µε υγιέστερα και, τελικά, το δέρµα γίνεται λαµπερότερο, υγιέστερο και εντυπωσιακό.

3. Το Fractional (Fraxel) laser που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ούλων ακμής είναι σε θέση να θεραπεύει µε ακρίβεια χιλιάδες µικροσκοπικές περιοχές του δέρµατος, διεισδύοντας κάτω από την επιφάνεια του δέρµατος και καταστρέφοντας τα αλλοιωµένα κύτταρά του.

Το αποτέλεσµα είναι φυσική ενεργοποίηση των ινοβλαστών για παραγωγή νέου κολλαγόνου, χωρίς επιπλοκές.

Η θεραπεία µε fractional laser διεγείρει τη φυσική διαδικασία επούλωσης του ίδιου του οργανισµού, η οποία αναπλάθει το κατεστραµμένο δέρµα. Συνήθως χρειάζονται 3-4 µηνιαίες συνεδρίες µε άριστα αποτελέσµατα.

ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης είναι η καλύτερη πηγή πληροφοριών για ερωτήσεις και ανησυχίες σχετικά με το ιατρικό  πρόβλημα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Degitz K, Ochsendorf F. Pharmacotherapy of acne. Expert Opin Pharmacother 2008;9(6):955-71
2. Gollnick H, Cunliffe W, Berson D, Dreno B, Finlay A, Leyden JJ, Shalita AR, Thiboutot D. Management of acne:
3. James WD. Clinical practice. Acne. N Engl J Med 2005;352(14):1463-72.
4. Katsambas AD, Stefanaki C, Cunliffe WJ. Guidelines for treating acne. Clin Derm 2004;22(5):439-44.
5. Lehmann HP, Robinson KA, Andrews JS, Holloway V, Goodman SN. Acne therapy: a methodologic review. J Acad Dermatol 2002; 47:231.
6. McKeage K, Keating GM. Clindamycin/benzoyl peroxide gel (BenzaClin): a review of its use in the management of acne. Am J Clin Dermatol 2008;9(3):193-204
7. Russell JJ. Topical therapy for acne. Am Fam Physician 2000;61(2):357-66.